Kur Përparim Rama u shfaq në skenën politike të Kosovës në kohën e zgjedhjeve lokale të vitit 2021, shumëkush e pa si frymë të re për qeverisjen e Prishtinës. Jo vetëm për shkak se nuk vinte nga strukturat të partive, por edhe për shkak të përgatitjes profesionale, me përvojë ndërkombëtare si arkitekt. Duke iu futur garës si kandidat i Lidhjes Demokratike të Kosovës (LDK), Rama premtonte ta kthente Prishtinën në një qytet praktik, të gjelbër dhe që krijon përjetime.

Rama ka karrierë të gjatë në Mbretërinë e Bashkuar, ku u shpërngul si adoleshent dhe ndërtoi emrin e tij në botën e dizajnit të brendshëm dhe arkitekturës. Ai u bë i njohur në Kosovë në vitin 2012 me përfaqësimin në Bienalen e Arkitekturës në Venecia dhe për projektin fitues të projektimit të Hamam Jazz Bar në Prishtinë. 

Megjithatë, emri i Ramës në titujt vendor bëri bujë veçanërisht në vitin 2019 dhe 2020, ndonëse kësaj radhe ishte i ndërlidhur me polemika. Biznesi i tij kishte projektuar, ndërsa ai ishte bashkëinvestitor në një kompleks banesor prej 17 vilash në brigjet e Liqenit të Badovcit, njërit prej burimeve kryesore të ujit të pijshëm të Prishtinës. Ndonëse komuna atëherë nën udhëheqjen e Shpend Ahmetit nga Lëvizja Vetëvendosje (LVV) miratoi planet, projekti nxiti reagime të ashpra tek një grup i madh qytetarësh dhe aktivistësh mjedisorë, që paralajmëronin se ndërtimi mund ta rrezikonte furnizimin me ujë të kryeqytetit. Projekti përfundimisht u anulua nga kryetari i tanishëm i LDK, Lumir Abdixhiku, i cili ishte ministër i infrastrukturës gjatë qeverisë së parë të Kurtit në vitin 2019.

Megjithatë, gjatë fushatës për zgjedhjet lokale të vitit 2021, Rama arriti ta ndërtonte një imazh si vizionar, me premtime për ta riformësuar një kryeqytet që prej vitesh vuante nga kaosi urban: trafik kaotik, transport jofunksional urban dhe mungesë e planifikimit urban ku qyteti ngulfatet nga bumi i ndërtimeve.

Programi zgjedhor i Ramës ndahej në tri shtylla: Prishtina Praktike, Prishtina e Gjelbër dhe Prishtina e Përjetimeve, që përthekonte mbi 200 premtime me plane konkrete infrastrukturore, kulturore dhe administrative. Sipas programit zgjedhor të Ramës, me realizimin e këtyre premtimeve, Prishtina do t’u shërbente qytetarëve duke liruar hapësirat publike, si dhe duke krijuar lidhje më funksionale mes lagjeve dhe qendrës. Kryeqyteti do të ishte një qytet më i qasshëm, më i gjelbër dhe më funksional për këmbësorët, përdoruesit e transportit publik dhe komunitetin në përgjithësi. Renderat e projekteve që përcillnin këto premtime dukej si ishin punuar nga vetë duart e bashkëpunëtorëve të tij arkitektë, që e dinin saktësisht çka duhej bërë dhe kështu, ngjallën shpresë tek prishtinasit. 

Por, katër vite pas, një pjesë e vogël e vizionit zgjedhor të Ramës për kryeqytetin është përmbushur. Sipas Institutit GAP, që bën matjen e përmbushjes së premtimeve të dhëna gjatë fushatave, në katër vite, qeverisja lokale në Prishtinë nga 204 premtime ka përmbushur 73 premtime, 37 janë gjysmë të përmbushura, 37 të filluara, teksa 59 nuk kanë filluar.

Rama synon edhe një mandat të ri katërvjeçar në zgjedhjet lokale që do mbahen me 12 tetor. Në këtë kuadër, K2.0 vlerëson qeverisjen e Ramës gjatë katër viteve të fundit, bazuar në zotimet dhe premtimet e dhëna bazuar në tri “P” e fushatës së tij në vitin 2021.

Prishtina praktike

“Prishtina Praktike” synonte ndryshime që në thelb kishin të ashtuquajturin “Ridefinimi i qendrës së qytetit”. Rama kishte paraparë që qendra e Prishtinës të përfshinte gjithë hapësirën e unazës së brendshme të qytetit. Sipas programit të tij, kjo qendër e re do ta ndryshonte hierarkinë e lëvizjes në trafik: këmbësori do të vihej në plan të parë, transporti publik dhe ai alternativ në plan të dytë, ndërsa të fundit do të vinin veturat. “Prishtina Praktike”, po ashtu përfshinte investime në arsim, shëndetësi, e në sigurinë e qytetit.

Hapi më i madh drejt këtij projekti u ndërmor në vitin e dytë të qeverisjes së tij, në fund të vitit 2023, kur Komuna e Prishtinës mori vendim ta mbyllte rrugën “Xhorxh Bush”, rruga pranë Katedrales “Shën Nënë Tereza”. Por, bashkë me të nisi edhe saga që u bë shënjestër akuzash për Ramën, ndonëse mbetet projekti më ambicioz që ndërmori gjatë mandatit katërvjeçar.

Mbyllja e rrugës erdhi hap pas hapi. Fillimisht u mbyll për vetura, por u la e lirë për qarkullim të autobusëve dhe taksive. Pastaj u mbyll edhe për këto të fundit, për t’i vendosurn shtëpizat festive gjatë dimrit, në prag të festave të fundvitit. Në mars 2024, u hap një korsi që mundësonte daljen nga Parkingu Nëntokësor te kampusi i Fakultetit Filologjik. Gjatë asnjë faze të procesit të mbylljes së kësaj rruge nuk pati ndonjë matje për efektet që po shkaktonte bllokimi i kësaj rrugë.

Propozimi për mbylljen e rrugës “Xhorxh Bush” u bazua në Planin e Mobilitetit të Qëndrueshëm Urban për Prishtinën që ishte publikuar në vitin 2019, e që në kuadër të zgjerimit të skemës për këmbësorë edhe modifikimin e disa rrugëve parashihte edhe atë “Xhorxh Bush”. Por sipas këtij Plani, ky ishte një veprim që të paktën do të duhej të niste në vitin 2026 dhe jo më herët. Mbylljes së rrugës do duhej t’i paraprinte zhvillimi i unazave të jashtme dhe të brendshme të qytetit, të cilat do ta shkarkonin trafikun. Në vitin 2022, qeverisja e Ramës realizoi disa teste për shkarkimin e trafikut përmes testimit të unazës së brendshme, duke lejuar veturat të lëviznin në një kahje. Pavarësisht këtyre testeve, unaza e brendshme nuk u aktivizua asnjëherë, pasi, sipas komunës kjo nuk mund të realizohej pa ndërtimin e dy nënkalimeve për vetura, njëri tek Katedralja dhe tjetri tek pjesa e vjetër e qytetit. E ndonëse nënkalimet nuk u ndërtuan, rruga u mbyll. 

Duke i quajtur kolonat “mundësi për të pushuar, dëgjuar muzikë dhe, nëse mundeni edhe të dilni nga vetura për të ecur”, Rama bashkë me ekipin e tij nisën punën për ta shndërruar rrugën “Xhorxh Bush” në një shesh për këmbësorë si dhe me aktivitete komerciale. Projekti u konceptua nga “Arkitekti i Qytetit”, një trupë e premtuar në fushatë që do ta ridizajnonte kryeqytetin. Ky shërbim që shkaktoi debat për koston prej 12 milionë eurosh për tri vite, përfshinte edhe transformimin e rrugës nga Katedralja deri tek Hotel Grandi në një shetitore, kurse tek pjesa e Radiotelevizionit të Kosovës (RTK) parashiheshin disa shkallë që do ta lidhnin shetitoren me objektet për veprimtari komerciale.

Mirëpo projekti ambicioz i Ramës hasi në pengesa. Në njërën nga pjesët e rrugës “Xhorxh Bush” gjenden objekte që janë nën mbrojtje të Ministrisë së Kulturës, Rinisë dhe Sportit (MKRS), siç janë ndërtesa e RTK dhe Biblioteka Kombëtare “Pjetër Bogdani”. Duke shpërfillur Ligjin për Trashëgimi Kulturore synohej të fillonin punimet mes monumenteve dhe zonës së mbrojtur të Qendrës Historike të Prishtinës. 

Megjithatë, komuna nuk kishte ndjekur procedurat e nevojshme për t’u pajisur me leje nga Instituti Kombëtar për Mbrojtjen e Monumenteve (IKMM) për këtë projekt dhe ta shpjegonte me kohë se si duhet të ndërtohet në atë zonë të mbrojtur. Një qasje të njëjtë komuna kishte ndjekur edhe në rastin e punimeve te nënkalimi në rrugën “Agim Ramadani” pranë pjesës së vjetër të qytetit dhe tek mbikalimi mbrapa Pallatit të Sportit dhe Rinisë, projekt që planifikonte lidhjen e lagjes “Arbëria” me qendrën e qytetit, punimet e të cilit u ndërprenë për të njëjtën arsye. Pavarësisht kësaj, komuna shpalli tenderin për nisjen e punimeve në “Xhorxh Bush” në vlerë prej 18.4 milionë eurosh. 

Më 10 mars 2025, nisën punimet e të nesermën Inspektorati i Trashëgimisë Kulturore i Ministrisë së Kulturës (MRKS) ndali punimet, ndërsa ditën tjetër u shtynë se kush ka drejtë mes komunës dhe inspektoratit, duke e çuar përplasjen në gjykatë. Të gjendur mes ligjesh dhe procedurash, komuna më në fund kërkoi leje për realizimin e këtij projekti nga IKMM, e cila nuk e miratoi, sepse sipas tyre, ky projekt cenon pesë monumentet që gjenden në këtë hapësirë.

Në fund, Gjykata e Apelit refuzoi kërkesën e komunës për suspendim të vendimit të Inspektoratit të Trashëgimisë Kulturore për ndalimin e punimeve në rrugën “Xhorxh Bush”. Kjo përplasje u zhvillua edhe me tone politike, përveç atyre ligjore. Rama akuzonte qeverinë dhe ish-ministrin e Kulturës, Hajrullah Çeku – kandidat i LVV për Prishtinë në zgjedhjet e 12 tetorit – se po i pengonin qëllimisht punimet. Ndërsa, këta të fundit argumentonin se po vepronin në përputhje me ligjin dhe zhveshnin veten nga ngjyrimi i përplasjes politike.

Krahas problemeve me Inspektoratin e Trashëgimisë Kulturore, Ramës i doli problem edhe me arkitektët që kishin fituar tenderin për shërbimin e dizajnimit të kësaj rruge. Konzorcium prej arkitektëve, i përbërë nga Astrit Nixha dhe Arbër Shita, me kompanitë “ANARCH”, respektivisht “ARDI Ç”, si fitues të tenderit dërguan komunën tek përmbaruesit, për t’i marrë pagesat për shërbimin e tyre. Komuna dështoi ta aprovojë në kohë buxhetin komunal për vitin 2025, dhe në mungesë të funksionalizimit të Kuvendit të Kosovës, i cili duhej ta procedonte si amandamentim buxhetin e kryeqytetit, komuna ka mbetur me një të dymbëdhjetën e mjeteve buxhetore vjetore për çdo muaj, dhe rrjedhimisht, nuk mund t’i paguajë kontraktuesit për shërbime.

Përpos sagës së punimeve në rrugën “Xhoxh Bush”, hierarkia e lëvizjes në kryeqytet nuk pati ndryshime të prekshme.

Lëvizja e këmbësorëve është njëra prej sfidave të përditshme, pasi, shumica e trotuareve janë të zëna nga veturat. Ndërkohë, parkingjet janë të pakta, ndonëse zgjidhja e këtij problemi ishte ndër premtimet kryesore për zgjidhjen e problemit të trafikut. Parkingjet që u premtuan në hyrje të kryeqytetit, sipas konceptit “Park & Ride” – me synimin që vetura të lihet aty e më pas të shfrytëzohej transporti publik për të lëvizur nëpër qytet – nuk janë realizuar. Përveç një parkingu të ndërtuar në lagjen “Kodra e Trimave” për t’iu përshatur sistemit “Park & Ride” nuk u ndërmor ndonjë veprim tjetër konkret.  

Një hap më konkret për zgjidhjen e problemit të parkingjeve, u mor një muaj para zgjedhjeve, kur Rama lidhi marrëveshje me qendrën tregtare “Prishtina Mall” nga ana e Lipjanit dhe me “ETC” nga ana e Fushë Kosovës, që qytetarët t’i përdornin parkingjet e tyre si parking publik.

Përveç kësaj, ndërtimi i parkingjeve ishte parashikuar të bëhej edhe në cepat e zonës së qendrës, nga ku qasja në sheshet kryesore të qytetit do të mund të bëhej brenda shtatë minutash pas lënies së veturës. Këto parkingje, që nuk u ndërtuan, duhej të menaxhoheshin nga ndërmarrja publike lokale, “Prishtina Parking”. Përveç menaxhimit të parkimeve në rrugë, ndërmarrja synonte të siguronte të ardhura komunale dhe t’i modernizonte pagesat përmes platformave digjitale. 

Ndërmarrja funksiononte duke vendosur tarifa, shqiptuar gjoba, bllokuar ose konfiskuar veturat për mospagesë të vendparkimeve dhe duke kufizuar qasjen sipas mënyrave të caktuara të pagesës. Mirëpo, në maj të vitit 2025, Gjykata Supreme, pas kërkesës nga Komuna në gjykatë, anuloi dispozitat kryesore të rregullores që i jepnin ndërmarrjes këto kompetenca, duke vlerësuar se ato cenonin të drejtat kushtetuese. Me heqjen e të drejtës për t’i bllokuar apo konfiskuar veturat, të hyrat ranë ndjeshëm dhe aktiviteti i ndërmarrjes praktikisht u paralizua. Por edhe pa vendimin e Supremes, “Prishtina Parking” nuk ia doli t’i ndalonte parkimet e veturave në trotuaret e dedikuara për këmbësorët. Në shtator, “Prishtina Parking” u funksionalizua sërish, duke u bazuar në një rregullore të re ku gjobat do të shqiptoheshin nga Inspektorati i Qytetit dhe veturat nuk do të bllokoheshin.

Pjesë e “Prishtina Praktike” ishte edhe premtimi për një kryeqytet të sigurt. Megjithatë, në infrastrukturën mbështetëse, si ndriçimi publik, zbatimi i kontratave u zhagit. Që prej fillimit të qershorit 2025, “Rruga B” dhe “Rruga C”, një prej rrugëve më të frekuentuara në kryeqytet, nuk ka pasur ndriçim deri më pak se dy javë para zgjedhjeve, kur me një ceremoni e lëshuan ndriçimin. Përgjithësisht, mungesa e ndriçimit vazhdon të mbetet problem edhe në lagje tjera të kryeqytetit.

Por, pos kësaj, problemi i qenve endacakë në kryeqytet është shndërruar prej vitesh në një sfidë shoqërore dhe institucionale, ku qeverisje të njëpasnjëshme kanë premtuar zgjidhje të qëndrueshme. Në vitet e fundit, komuna ndërmori hapin për të ndërtuar një strehimore të re për trajtimin e qenve endacakë – që ishte premtim edhe i paraardhësit të Ramës, Shpend Ahmetit.

Qendra për Trajtimin e Qenve Endacakë u funksionalizua, ku qentë trajtohen dhe më pas adoptohen sipas programit të komunës, ku subvencionohet adoptimi i tyre me 50 euro në muaj. Mirëpo, procesi i adoptimit nuk eci aq mirë. Shoqatat për mbrotjen e të drejtave të kafshëve paralajmëruan se kjo politikë do të çojë në strehimore ilegale, ku me incentivën financiare të ofruar nga komuna dikush do të adoptojë shumë qen pa pasur mundësi të përkujdeset për ta.

Përkundër paralajmërimeve për këto rreziqe, komuna vazhdoi me kontraktimin dhe financimin e programit të adoptimit. Paralajmërimi doli të jetë i saktë, pasi u krijuan dy strehimore të tilla ku qenve nuk iu plotësoheshin kushtet bazike nga qytetarët që i kishin adoptuar. Agjencia e Ushqimit dhe Veterinarisë (AUV) konstatoi se këto strehimore operonin pa licensë dhe jashtë rregullave ligjore, duke urdhëruar mbylljen e tyre. Në praktikë, kjo nënkupton se fondet publike u shpërndanë për objekte që nuk përmbushnin as standardet minimale ligjore. Mungesa e higjienës, uji i papastër i pijes, qen të lënë në vapë brenda strehimores dhe mungesa e dokumentacionit veterinar ishin veç disa prej gjetjeve që i kishte konstatuar AUV.

Pas inspektimeve të AUV dhe mbylljes së dy strehimoreve, pasojat u panë menjëherë në terren. Qentë endacakë nisën të rikthehen në qendër të qytetit, duke vënë në pah mungesën e një strategjie afatgjatë të komunës.

Në kuadër të “Prishtinës Praktike” parashiheshin edhe investime në arsim. Për dallim nga sektorët e tjerë, sektori i arsimit në komunën e Prishtinës në katër vitet e fundit përjetoi një ritëm zhvillimi dukshëm më të mirë. Secili/a nga drejtorët/et që mori udhëheqjen e arsimit në kryqytet  ka zbatuar të paktën disa masa që kanë sjellë përmirësime.

Drejtorja e parë, Besianë Musmurati nga radhët e PDK, kishte nisur një reformim të shkollave, duke shtuar sigurinë e tyre, futjen e lëndës së kodimit digjital, dollapët e nxënësve dhe fillimin e ndërtimit të shkollave të reja. Pas prishjes së koalicionit me PDK, Drejtoria e Arsimit iu besua Jehonë Lushaku-Sadriut nga LDK, e cila nisi zbatimin e mësimit tërëditor në pesë shkollat e kryeqytetit. Kjo reformë u mirëprit nga kryeqytetasit pasi dërgimi i fëmijëve në qendrat private të qëndrimit ditor u shkaktonte kosto shtesë financiare.

Pas Lushakut, e cila liroi detyrën e drejtores së arsimit në kryeqytet pasi u zgjodh deputete në zgjedhjet parlamentare të nivelit qendror dhe gjatë fushatës së saj i bëri jehonë suksesit me mësimin tërëditor në Prishtinë, në krye të arsimit në kryeqytet erdhi Samir Shahini, i cili më parë kishte qenë edhe drejtor i arsimit në Fushë Kosovë. Njëri nga drejtorët më të rinj, Shahini brenda një viti në këtë pozitë arriti ta shtrijë mësimin tërëditor edhe në shtatë shkolla tjera, prej të cilave pesë në fshatra, duke e përmbushur edhe një premtim të Ramës nga viti 2021, për zhvillim të barabartë të arsimit në zonat urbane dhe rurale të kryeqytetit. Përveç këtyre sukseseve në sektorin e arsimit, në kryeqytet u hap shkolla e mesme e Hotelerisë dhe Turizmit.

Prishtina e Pastër

“Prishtina e Pastër” përqendrohej në infrastrukturën e lëvizshmërisë së gjelbër, duke synuar pastrimin e ajrit përmes prioritizimit të transportit publik nga qytetarët, largimin e trafikut nga qendra, krijimin e shtigjeve të gjelbërta, dhe inkurajimin e përdorimit të makinave elektrike, ndër tjera.

Por funksionalizimi dhe zgjerimi i transportit publik ngeci. Për katër vite është përmendur blerja e 30 autobusëve të rinj, prej të cilëve gjashtë do të jenë elektrikë, megjithatë ky premtim nuk u përmbush. Ndërkohë në gjithë kryeqytetin vazhdon puna për ndërtimin e stacioneve të reja, që nuk janë përfunduar prej katër vitesh. Pikërisht tek stacionet, qeverisja e Prishtinës vendosi të testonte diçka të pazakontë. Hapësira e dedikuar për autobusë pranë stacioneve në kryeqytet, e ndarë nga korsitë qarkulluese për vetura, u hoq. Tash autobusët ndalen në korsitë qarkulluese, duke shkaktuar kolona. E gjitha kjo, sipas komunës është bërë që të shkaktonin “irritim” tek vozitësit gjatë përdorimit të veturave për qarkullim brenda në qytet.

Për transformim të rrjetit të transportit urban, që përfshinte autobusë të rinj, linja të reja dhe intervale të qëndrueshme të qarkullimit, Rama zgjodhi tri javë para zgjedhjeve të prezantonte një plan të ri për transportin urban, si dhe t’i lironte nga pagesa punëtorët e arsimit, administratës komunale, të gjithë nxënësit dhe studentët. Sipas njoftimit të komunës, rrjeti i transportit publik tash është zgjeruar duke përfshirë 30 linja të reja dhe 172 autobusë modernë. Shpeshtësia në disa nga linjat kryesore është premtuar të jetë çdo shtatë minuta.

Me transport publik të ngadaltë, pa nisma për përdorimin e veturave elektrike dhe me pak drunj të mbjellë, Komuna nuk ka arritur ta ulë sadopak ndotjen e ajrit në kryeqytet, që çdo dimër është në listën e qyteteve me ajrin më të ndotur në botë, me nivele që i tejkalojnë shumë herë udhëzimet e Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH). Edhe pse burimi kryesor i ndotjes mbeten termocentralet “Kosova A” dhe “Kosova B”, veturat përbëjnë ndotësin e dytë më të madh. Premtimet në anën tjetër ishin ambicioze, duke premtuar se infrastruktura për veturat elektrike do të funksionalizohej gjithandej nëpër lagje. Madje që edhe në ndërtesa të reja që do të ndërtohen, do të dedikohen parking dhe stacione të veçanta për mbushjen e këtyre veturave.

Krijimi i parkingjeve në hyrjet e kryeqytetit lidhej ngushtë me idenë e zgjerimit të transportit publik dhe lëvizshmërisë përmes shfrytëzimit të autobusëve, biçikletave apo edhe në këmbë. Në fakt fushata u jepte përparësi këmbësorëve, transportit publik ndërsa krejt në fund vinin veturat. 100 biçikletat publike janë funksionalizuar, kanë 15 stacionet e tyre dhe një aplikacion përkatës për t’i marrë me qira.

Ndotja s’mbeti e kufizuar në ajër. Në fillim të vitit 2024 dhe njëjtë më 2025, Prishtina u përball me një krizë të madhe të mbeturinave. Kontejnerë të tejmbushur, erë e rëndë dhe rrezik shëndetësor i evidentuar nga Instituti Kombëtar i Shëndetit Publik të Kosovës (IKSHPK), e bënë qytetin të dukej si një deponi e madhe mbeturinash gjithandej nëpër lagje. Për qytetarët, kjo nuk ishte më vetëm çështje estetike që ia prishte imazhin kryeqytetit, por një rrezik shëndetësor.

Shkaku kryesor ishte konflikti financiar mes komunës dhe ndërmarrjes publike “Pastrimi”, ku komuna i kishte borxh mbi 2.7 milionë euro, çka e bllokoi funksonimin e ndërmarrjes. Pa pagesa dhe pa dialog, shërbimet e pastrimit nisën të ndërpriteshin. Komuna, në vend të zgjidhjes, fajësoi ndërmarrjen për motive politike, pasi udhëhiqej nga figura të afërta me PDK, me të cilën kishte prishur koalicionin.

Borxhit ndaj ndërmarrjes iu shtua edhe një tjetër problem. Në dhjetor 2024, Kuvendi Komunal i Prishtinës ndryshoi Rregulloren për Menaxhimin e Mbeturinave inicuar nga PDK dhe përkrahur nga asambleistët e PDK-së dhe AKR-së. Ndryshimi i rregullores bënte që vetë ndërmarrja “Pastrimi” t’i mblidhte pagesat nga qytetarët, faturat e së cilave ka nisur t’i lëshojë nga janari 2025. Por ky ndryshim u kundërshtua nga Komuna e Prishtinës, e cila që në shkurt të këtij viti e pezulloi zbatimin e rregullores dhe e dergoi “Pastrimin” në Gjykatë Supreme duke kërkuar pezullimin e tërësishëm të saj. Komuna pretendon se rregullorja bie ndesh edhe me Ligjin për konkurrencën, përkatësisht ua mohon të drejtën për pjesëmarrje operatorëve të tjerë. Sipas komunës, rregullorja e pengonte planin e tyre për pastrimin e qytetit, i cili do të ndahej në pesë zona, përfshirë zonat rurale, dhe shërbimet për pastrim do t’u ofroheshin gjashtë kompanive private, një ndër to edhe ndërmarrjes “Pastrimi”. Por ky plan është refuzuar nga ndërmarrja publike.

Ndryshimet e rregullores për faturim, shkaktuan paqartësi tek qytetarët pasi nuk dinin ku t’i paguanin faturat e bërllogut: në komunë apo te ndërmarrja “Pastrimi”. Pas betejës në gjykatë, e drejta iu kthye “Pastrimit” që rifilloi punën dhe faturat tash paguhen tek kjo ndërmarrje, e cila duhet të kujdeset për pastërtinë e qytetit.

Por, pamja e Prishtinës së ndotur gjatë atyre ditëve nuk do të venitet lehtë. Ironia më e madhe ishte se një prej shtyllave qendrore të fushatës së Ramës më 2021 ishte “Prishtina e Pastër”. Madje në premtimet që hynin në kategorinë e “Smart Prishtina” thuhej edhe se do të përdoret teknologjia e mençur për ta identifikuar grumbullimin e tepërt të mbeturinave dhe menaxhimin e tyre. 

Prishtina e Përjetimeve

“Prishtina e Përjetimeve”, fokusohej në jetën kulturore të qytetit që përfshinin sportin, rininë, artin, kulturën e gastronominë.

Premtimet specifike përfshinin investime infrastrukturore që do ta poziciononin kulturën në zemër të jetës publike. Këtu përfshihej krijimi i një Galerie të re të Arteve, një Orkestre Simfonike të Prishtinës, një Teatri të ri dhe një Qendre moderne për ngjarje kulturore. Në program përmendej gjithashtu rinovimi i Kino Armatës, hapja e një qendre për kulturën urbane dhe një laborator krijues për fëmijët dhe të rinjtë, si mënyrë për t’i edukuar brezat e ardhshëm përmes kulturës dhe kreativitetit. 

Orkestra, si një ansambël i zgjeruar kamertal, u jetësua më 23 qershor të 2025 dhe mbajti koncertin e parë po atë natë. Kjo orkestër, synon ta zhvillojë muzikën artistike në kryeqytet. Gjithashtu; teatri i kryeqytetit që u premtua nuk u bë; qendra moderne për ngjarje kulturore gjithashtu nuk u bë; ndërsa nuk filloi as rinovimi i Kino Armatës.

Një çështje që nxori në pah përplasjen e qeverisjes së Ramës me një pjesë të skenës së artit ishte e ardhmja e Qendrës për Praktikë Narrative (CNP), e njohur ndryshe si ish-biblioteka “Hivzi Sylejmani”. 

E mbyllur për një kohë, biblioteka i çeli dyert sërish kur bienalja nomade Manifesta 14 Prishtina zbarkoi në Prishtinë në vitin 2022. Bienalja, pos organizimit të programit artistik dhe kulturor prej 100 ditësh, e ktheu hapësirën e bibliotekës në CNP me një investim prej 300.000 eurosh. CNP, institucion kulturor ndërdisiplinor, iu bë shtëpi programit edukativ të bienales – aty u mbajtën punëtori, ngjarje letrare dhe shfaqje muzikore. CNP po ashtu ishte trashëgimia kryesore që Manifesta do t’ia linte Prishtinës.

Në fund të janarit 2024, CNP njoftoi për mbyllje të përkohshme kryesisht për arsye financiare. Në komunikatën për medie thuhej se CNP do të hapej sërish në pranverë, megjtihatë, kjo nuk ndodhi. Në maj 2024, Drejtoria e Kulturës e Komunës së Prishtinës filloi t’i shfrytëzonte disa prej hapësirave të CNP për zyra. Kjo ngjalli kundërshti te punëtorët e pavarur të kulturës, artistët, organizatat e artit dhe kulturës, si dhe organizatat e shoqërisë civile. Në gusht të 2025, Komuna e Prishtinës nënshkroi marrëveshje me PART Punëtorët në Art, për menaxhimin e përkohshëm të kësaj hapësire, si dhe të kujdeset që kjo hapësirë të jetë e qasshme për artistët, ndërsa një komision i përbashkët do ta shqyrtojë çdo kërkesë në mënyrë të drejtë dhe të barabartë për të gjitha palet e interesuara. 

Në qendër të problemeve ka qenë edhe mënyra se si komuna i ka trajtuar hapësirat publike. Ligji ekzistues për dhënien në shfrytëzim të pronës komunale i redukton këto asete në një instrument financiar, duke favorizuar bizneset përmes ankandeve publike dhe kontratave afatgjata deri në 99 vjet, ndërkohë që organizatat e shoqërisë civile kufizohen në kontrata afatshkurtra deri në 15 vjet. Kjo ka prodhuar pasiguri sistematike për hapësirat komunitare si Termokiss apo Kino Armata, të cilat, në vend se ta zhvillonin misionin e tyre kulturor e shoqëror, janë detyruar të mbijetojnë në një terren ligjor e politik të paqëndrueshëm. Edhe pse ligji i jep të drejtë kryetarëve të komunave të negociojnë drejtpërdrejt për projekte me interes publik, qeverisja e Ramës nuk e ka përdorur këtë mundësi për t’i mbrojtur hapësirat e komunitetit, duke mbetur një administrator pasiv i një sistemi qëllimisht të dizajnuar për t’i lënë ato të pasigurta.

Gjithashtu, Rama premtonte rigjallërimin e qendrave të lagjeve përmes organizimit të ngjarjeve kulturore lokale, si dhe ndarjen e një buxheti të veçantë për projektet artistike të komuniteteve. Në këtë aspekt ka pasur lëvizje pozitive, duke rinovuar tunelet strehuese të lagjeve në qendra kulturore. Komuna rinovoi tunelin te “Kurrizi”, i cili përpos për qarkullimit të veturave dhe biçikletave, synohet të shfrytëzohet edhe për shfaqje kulturore e ekspozita.

Lista e premtimeve të pakryera është e gjatë sidomos në fushën e sportit. Ndërtimi i sallave të edukatës fizike në shkolla me mbi 100 nxënës, zhvillimi i edukatës fizike tek fëmijët në institucione parashkollore, ndërtimi i pishinës olimpike, rritja e kapacitetit prej tetë mijë ulësesh në stadiumin “Fadil Vokrri”, rinovimi i sallës së madhe të Pallatit të Rinisë, si dhe ndërtimit i tri palestrave tjera prej 300 ulëseve në periferi të qytetit vazhdojnë të mbeten të parealizuara. 

Në vend që të rinovohej si sallë bazë për sporte me dorë, salla e madhe e Pallatit të Rinisë u improvizua në skenë të Festivalit të Këngës së RTK, duke u mbuluar e tëra me perde që fshihnin mbetjet e djegies së objektit që i ka ndodhur pasluftës. Kjo sallë edhe sot, si çdo ditë tjetër përpos ditëve të festivalit, vazhdon të përdoret si parking.

Në fushën e sportit, me një bashkëpunim më të frytshëm mes komunës dhe MKRS, u shënua një prej sukseseve në mandatin e Ramës, ku kryeqyteti fitoi të drejtën e organizimit të Lojërave Mesdhetare “Prishtina 2030”. Këto lojëra nuk do të mbahen vetëm në Prishtinë për shkak të kapaciteteve të kufizuara, por do të shpërndahen edhe në qytetet tjera, përfshirë edhe Durrësin për sportet ujore. Kjo do të jetë ngjarja më e madhe sportive që ka ndodhur në Kosovë dhe pritet që të sjellë mijëra sportistë, duke u bazuar në lojërat paraprake që janë mbajtur në shtete si Algjeria, ku morën pjesë mbi 3200 sportistë. Ndërkaq, investimet në infrastrukturën sportive për këto lojëra kapin vlerën e mbi 250 milionë eurosh.

***

Plani ambicioz i Ramës për ta shndërruar Prishtinën në një qytet praktik, të pastër dhe me hapësira të mjaftueshme për përjetime urbane hasi në pengesa serioze gjatë këtyre viteve. Edhe pse në disa sektorë u ndërmorën hapa pozitivë, në tërësi problemet kronike të kryeqytetit mbeten të pazgjidhura – përfshirë kaosin e trafikut, mungesën e trotuareve për këmbësorë, menaxhimin e dobët të mbeturinave dhe mungesën e investimeve infrastrukturore për ta pasuruar jetën kulturore në kryeqytet.

Imazhi i ballinës: Atdhe Mulla / K2.0

Shënim i redaksisë (06/10/2025):

Versioni i mëparshëm i artikullit sugjeroi gabimisht se Qendra për Trajtimin e Qenve Endacakë pati probleme në ndërtim dhe funksionalizim. Në fakt, qendra u hap dhe funksionon me kapacitet prej 350 qenësh. Problemet lindën më pas me programin e adoptimit të komunës, i cili u shoqërua me krijimin e strehimoreve pa leje që Agjencia e Ushqimit dhe Veterinarisë (AUV) urdhëroi të mbyllen.

Dëshironi të mbështetni gazetarinë tonë? Anëtarësohuni në “HIVE” ose konsideroni një donacion. Mëso si këtu.