Për shembull niset nga vitet e ‘90-ta: ‘‘Ka hi një dreq i madh k’tu’’ është thënë nga Rrahman Morina [kryetar i Partisë Komuniste në Kosovë gjatë kohës së Milošević-it]. Pastaj ‘‘ky vend bombë e kurdisur’’ është nga paralajmërimet që Milošević-i merrte nga kroatët në rast të ndërhyrjes [së armatosur] në Kosovë. Më tej, vazhdimisht është sillur nëpër media thënia ‘‘Kosova djep i Serbisë’’ apo kombinime tjera dhe ne e kemi bërë ‘‘djep i dikujt’’.

Bekteshi: Teksi vetëm ka vazhduar me fjalë të figurave tjera, për shembull ‘‘vend i bekum’’ është nxjerrë nga Ibrahim Rugova [thënia e tij] apo ‘‘burgu më i madh’’ që lidhet me burgosjet dhe atë se Kosova kishte numrin më të madh të të burgosurve [politik në ish-Jugosllavi].

Veselaj: ‘‘Mos vdeksha prej natyrës’’ lidhet me UÇK-në dhe me një poezi të Agim Ramadanit [figurë e njohur e UÇK-së]. ‘‘Ju flet një zë i lirë’’ po ashtu lidhet me kohën e luftës nga ajo çka thuhej në ‘‘Radio Kosova e Lirë’’. Duke vazhdu me ‘‘nga qielli po vijnë’’ që asocion me NATO-n, ndërsa ‘‘marrin shtegtimin’’ është për refugjatët. Pastaj arrijmë me ‘‘1244’’ [rezoluta e Kombeve të Bashkuara për administrimin e Kosovës] tek pas lufta.

Është një ndërlidhje edhe pse ndryshojnë rrethanat. Pra edhe periudhën e pas luftës e keni parë si ‘‘eksperiment’’?

Bekteshi: Mua ende më duket se ndërkombëtarët thonë: ‘‘hajt le te provojmë qëto mos po del najsen’’. Ndonjëherë mund të ju del ashtu po ndonjëherë jo, është si ajo thënia; ‘‘kaniherë dhez’ kanihere jo’’. Për të vazhduar me tekstin [e këngës Eksperimental], atë periudhë [fillim vitet 2000] e kanë dominuar fjalët ‘‘toleranca, korrupcioni’’ dhe kanë qenë të lidhura më shumë projekte në Kosovë dhe ne i kemi përdorur ato [fjalë].

Pastaj kënga vazhdon me ”shtet publik” dhe natyrisht se shteti është publik, por nuk di se pse asocion ky varg me ‘‘shtëpi publike’’. Mos ka ndonjë lidhje këtu?

Veselaj: Nuk ka qenë aspak e paqëllimshe kjo ndërlidhje.

Bekteshi: E mbaj mend kur babai im i ndjerë më pati pyetur se a e di se si po tingëllon. Po me pyetje i pata thënë: ‘‘A s’po të duket se institucionet e Kosova janë bërë si shtëpi publike’’? Ne e kemi parë Kosovën asisoji që kushdo po bënë çfarë t’i teket apo kushdo që po vjen po sillet si në shtëpinë e vet. Si në shtëpi publike, kush i ka parat bënë çka donë. Ne kemi pasur kryetar apo kryeministër por tjetër kush ka vendosë. Natyrisht se ne si shoqëri i kemi kontribuar kësaj [situate] dhe atë goxha shumë.

“7 me 7” duke performuar në Hard Rock Caffe në Prishtinë, në vitin 2009. Foto e marrë nga grupi.

Disa gjëra kemi mund t’i bëjmë më ndryshe, por duket se vazhdimisht jemi nisur prej asaj: ‘‘kemi qenë viktima [të luftës]. Tash dulëm prej lufte dhe na pshtun k’ta, tash kena me ba çka të na thojnë”. E kjo nuk është dashur që të ndodhë kështu, së paku jo në krejt aspektet. Natyrisht se është dashur të marrim këshilla – kemi qenë shtet i njomë – ama jo çdo këshillë që është dhënë ka qenë në të mirën tonë. Është dashur disi të ambientohet këshilla. Pra unë besoj se ende jemi eksperiment. Na ka humbë rruga në oborr dhe – me atë njohuri që kam – më si besoj politikisht askujt.

A ka dhënë së paku fryte ‘‘eksperimenti’’?

Bekteshi: Një shok i joni thoshte: ‘‘Duket se kemi një instinkt prej natyrës për me shpëtu se sa për shtet dhe fuqinë tonë na kish’ hangër dreqi’’. E kemi njëfarë fati të çuditshëm, duket se natyra ka vendosur të na kursej pak, se ne si shoqëri qysh nuk kemi rregulla e shumë gjëra tjera, megjithatë po ecim. Ama njerëzit që tash e 20 vjet janë [në pushtet] duhet me dal në pension. Si vendorë e ndërkombëtarë duhet të dalin në pension e të vijë një gjeneratë e re që kanë vizion e njohuri të reja. Kur po them të rinjë, e kam fjalën për ata që mendojnë jashtë kutisë dhe jo për moshë.

Veselaj: Ama ‘‘there is no box’’. Problemi është që ne po mendojmë se ka kuti [mendim të paketuar] dhe pastaj po mendojmë se si të mendojmë jashtë kutisë. Duhet të nisemi nga ajo se nuk ka kuti. Të kthehem tek ‘‘frytet e eksperimentit’’, mund të them që prej ‘90-ve deri sot janë [arritë] disa rezultate. Unë e kam përjetuar atë kohë dhe e marr si shembull kur gjuha serbe më është dashur për të nxjerr letërnjoftimin, për me gjetë një punë, ta kaloj kufirin etj. Sot gjuhën serbe e përdori vetëm kur flas me gruan time dhe s’dua të na kuptojnë fëmijët [tanë]. Ekziston njëfarë ndryshimi, megjithatë.

“7 me 7” duke performuar në Shkup, në vitin 2007. Foto e marrë nga grupi.

Të flasim për një këngë tjetër. Gjatë tërë videoklipit të këngës ‘‘E humba’’ na shfaqen disa fëmijë duke luajtur futboll. Bile kënga nisë me ta që bërtasin ‘‘jepe gollë, jepe gollë’’. Kjo këngë është realizuar para më shumë se 10 viteve. Ju ka rastisë t’i takoni ata fëmijë më, apo mos e dini a e kanë dhënë gollë?

Bekteshi: Besoj se janë bërë fëmijë të mirë. Disa prej tyre i kam takuar dhe pyetja ka qenë; ‘‘ty të kam pas në spot a?’’(qeshet), ka qenë interesante e gjithë situata. Para dy viteve – përmes dajës së tij – me njërin prej tyre pata biseduar dhe sot ishte diku tek 20 apo 22 vjeç. A kanë dhënë gollë…

Veselaj: S’më duket se asnjëri prej tyre është bërë astronaut, shkencëtar apo diçka e tillë. Nuk është se kanë arritur diçka shumë nga jeta. Golla kanë dhënë, ama gollë në mahallë. Unë besoj se kemi ngecur shumë, sidomos në arsim. Nëse pas lufta ka qenë një ‘‘pikë zero’’, ne është dashur që prej aty të nisemi kah edukimi. Dhe po të niseshim nga ajo shumë prej tyre [fëmijëve] do ishin dikush tjetër e pak më mirë se që janë sot. Kanë dhënë gollë ama në mahallë.

Bekteshi: Shtoja që golla e [prej] penalltisë është e lehtë (qeshet).

Të flasim më tej në këtë drejtim. Nëse së paku në qytetin tuaj ju keni nisur një lloj muzike më politike e më e revoltuar, sot apo shihni ndonjë të ri që po shkon në atë drejtim apo mundet ta avancojë edhe më tej atë?

Bekteshi: Ne si grup kemi përjetuar edhe vitet ‘90-ta dhe besoj se ajo na ka kalitur e ndikuar muzikën tonë. Sot s’po shoh ndonjë rezistencë [përmes muzikës], secili po e shikon punën e fitimin e vet. E shoh këtë [qasje] edhe në punë [profesione] tjera. Nuk po shoh ambicie, vazhdimisht e dëgjoj shprehjen ‘‘nuk është punë e jemja’’. Normale do ishte që secili ta shihte punën e vet dhe askush të mos del përtej kësaj, ama në një vend si ne, besoj se kemi nevojë të shkojmë përtej. Kemi nevojë për njerëz që shkojnë përtej sepse ende nuk nuk jemi shoqëri në binarë. Duhet të punojmë shumë që të arrijmë aty ku secili e sheh punën e vet. Po më duket se secili është dorëzuar. Jemi bërë shumë egoistë, i ka humbur shpirti çdo gjëje.

Tek kënga ‘‘E humba’’ ndër tjera thuhet: “Rri këtu, bëj asgjë/ budalla që fluturoj/ oh e humba dikënd sot”. Sot, më shumë se 10 vite më pas kësaj kënge, ju çka keni humbë?

Bekteshi: Kemi mundur të bëjmë më shumë dhe mund të bëjmë edhe [sot] më shumë se çka po bëjmë. Më duket se edhe unë jam dorëzuar sepse po arrij me një pikë kur pyes veten: “pse, për kënd, qysh, a ja vlejti?” Ndërsa në anën tjetër besoj se ende na ka mbetur ‘‘vullneti i budallës’’. Mbledhemi shpeshherë [si grup] e themi hajde të bëjmë diçka, ta bëjmë këtë atë… po e shoh njëfarë vullneti që po na kthehet dhe shpresoj se do marrim fuqi që të vazhdojmë ‘‘përtej’’ dhe atë që kemi brenda ta qesim jashtë. Besoj se së shpejti do ta nxjerrim arkivën [me realizime të reja] me muzikë tonën. Ama kur sot vajza ime, që i ka 3 vjet e gjysmë, i dëgjon ato këngë thotë; ‘‘babi heke’’ (qeshet).

Veselaj: Secili prej neve ka humbur diçka, por humbe çka humbe duhet të kthehesh disi.[logo]

Foto kryesore: Atdhe Mulla / K2.0.

Kjo bisedë është redaktuar për gjatësi dhe qartësi. Intervista u zhvillua në gjuhën shqipe.

7me7: Shoqëria jonë të lë përshtypjen se ne jemi një eksperiment

Rock grupi nga Ferizaj reflektojnë mbi muzikën e tyre si komentim politik e shoqëror të Kosovës së pas luftës.

Ngadhnjim Avdyli