Francuski glasači_ce koji će u nedjelju, 24. aprila, izaći na predsjedničke izbore možda ne znaju da je u pitanju i budućnost regije Balkana.

U nedjeljnoj trci učestvovat će dvoje kandidata sa veoma različitim pristupima EU i Balkanu. Jedan je aktualni predsjednik Francuske, Emmanuel Macron, koji se zalaže za integraciju Balkana u proširenu EU. Njegova suparnica je Marine Le Pen, čija ekstremna desničarska stranka, Rassemblement national (Nacionalni savez), preispituje položaj Francuske unutar Evrope kao i samo postojanje pojedinih država Balkana.

Već pet godina koliko obnaša funkciju predsjednika Francuske, Macron zastupa proširenje EU te prijem balkanskih zemalja u Uniju. “On je začetnik francuske nacionalne strategije prisutne na Balkanu nešto manje od pet godina”, rekao je jedan politički savjetnik iz Francuske koji neko vrijeme živi i radi na Balkanu. “A to je odredio i kao prioritet za predsjedavanje Francuske EU.”

Jačanje EU je do sada bilo u fokusu predsjedničkog mandata Emmanuela Macrona, koji je trenutno favorit za pobjedu na izborima. Kao ekonomski liberal sa desnog centra, Macron se  toku mandata pretežno fokusirao na reforme francuskog tržišta rada, što je dovelo do smanjenja nezaposlenosti u zemlji, ali uz neujednačene rezultate.

S druge strane, Le Penin Nacionalni savez odavno je euroskeptičan. 

Stranka je u okviru izbornog procesa 2017. godine pozivala da Francuska napusti EU. No, Le Pen više nije pobornica “Frexita”. Štaviše, u svom manifestu jedva da i spominje Evropu, s tim da se ipak zalaže za evropski “savez nacija” te uvođenje strožih kontrola isprava na francuskim granicama. Time bi Francuska odstupila od evropske regulative.

U zemlji je Le Pen poznata po ksenofobnom odnosu prema imigracijama i islamu. Naime, najavila je da će zabraniti ženama da nose veo ako bude izabrana za predsjednicu.

Što se tiče inozemstva, njena stranka gaji bliske veze sa režimom Victora Orbána u Mađarskoj, pri čemu podržava njegovo zauzimanje za manje kohezivnu EU.

Ukoliko bude pobijedila, Le Pen će zatvoriti vrata novim članicama, kaže Joseph Krulic, visoki sudac Nacionalnog suda za pravo na azil i historičar koji se bavi Balkanom.

Le Penin euroskepticizam ide ruku pod ruku sa vezama njene stranke sa Rusijom. Nacionalni savez je od jedne ruske banke pozajmio novac koji još uvijek nije vratio, a Le Pen je izjavila da se nada da će se NATO zbližiti sa Rusijom “čim se rusko-ukrajinski rat” okonča.

Sve do februara i početka ruske invazije na Ukrajinu, Nacionalni savez je rado apostrofirao Le Peninu bliskost sa ruskim liderom Vladimirom Putinom. Fotografija na kojoj se Le Pen i predsjednik Rusije rukuju krasila je njene predizborne brošure, koje je stranka kasnije uništila.

Ekstremno desničarski stav prema Kosovu

Kandidat i kandidatkinja za predsjedničku funkciju imaju veoma različite stavove i prema Kosovu.

Kosovo odavno interesuje francuske stranke ekstremne desnice. Rival Marine Le Pen na desnoj strani političkog spektra, Éric Zemmour — koji je osvojio 7% glasova u prvom krugu izbora je sada pozvao svoje glasače_ice da glasaju za Le Pen — već dugo uzima Kosovo za primjer svoje ekstremne desničarske i ksenofobne teorije o “velikoj zamjeni”: ideji da mjesta bijelih Evropljana_ki preuzimaju muslimani_ke i nebijelci_kinje.

U svojoj knjizi “Francuska još uvijek nije dala svoju posljednju riječ”, Zemmour je cijelo poglavlje posvetio Kosovu, koje koristi za iznošenje ksenofobnih teorija o budućnosti Evrope. Kada govori o Kosovu, riječi zemlja i nezavisnost stavlja pod navodnike.

Kako piše Zemmour, pravoslavni Srbi_pkinje “sada čine tek 5% stanovništva te su protjerani iz glavnog grada Prištine i strpani u enklave, ostrakizovani kao građani_ke drugog reda, ako već nisu gonjeni, progonjeni i mučeni, u zemlji svojih predaka”. Kosovo poredi sa situacijom na području Sena-Sen Denija, sjeveroistočnog dijela Pariza u kojem živi veliki broj muslimana_ki. “Kosovo je budućnost Sena-Sen Denija, a Sena-Sen Deni je budućnost Francuske.”

Kako je izvijestio Balkan Insight, članovi_ice Le Peninog Nacionalnog saveza dijele mišljenje sa Zemmourom. Stranka njeguje veze sa francuskom organizacijom Solidarité Kosovo, koja “služi potlačenim kršćanima_kama” na Kosovu te je povezana sa nizom ekstremnih desničarskih grupa u Francuskoj i Srbiji.

Stranka je iskazala podršku srpskim nacionalistima_icama i na druge načine.

U januaru ove godine, članovi_ice Nacionalnog saveza prisustvovali su službenoj ceremoniji obilježavanja nelegalnog praznika Dana Republike Srpske u Banjoj Luci, BiH, podržavši time nacionalističkog političara Milorada Dodika u njegovim sve izraženijim secesionističkim namjerama. Nakon posjete, jedan izaslanik je tvitao da su on i njegovi kolege_ice došli “da izraze podršku miru kao i iz poštovanja prema grupnim identitetima”.

Cijela ova dinamika mogla bi odrediti tok odnosa Francuske sa Balkanom u narednim godinama.

“Ekstremna desnica je izuzetno prisutna na Balkanu, a budući da se ekstremne desničarske mreže u Evropi napajaju dezinformacijama koje između ostalog dolaze iz Rusije te u biti prolaze kroz Srbiju”, rekao je gorespomenuti politički savjetnik.

Zamisao da Kosovo predstavlja “zamjenu” kršćanskog muslimanskim stanovništvom narativ je zastupljen u ruskoj i srpskoj propagandi, ističe Pauline Soulier, koja se na Univerzitetu u Bordou bavi istraživanjem nacionalizma na Balkanu.

“Može se pretpostaviti da je Kosovo iz perspektive ekstremne desnice zamišljeno kao tvorevina NATO-a”, rekao je Florent Marciacq, zamjenik generalnog sekretara Austrijsko-francuskog centra za zbližavanje u Evropi, aludirajući na tradicionalno gađenje ekstremne desnice prema organizaciji za odbranu — koja se smatra oruđem američkog imperijalizma.

Međutim, mala je vjerovatnoća da bi Le Pen kao predsjednica mogla preduzeti korake ka povlačenju francuskog priznanja Kosova jer bi to bilo isuviše politički kompleksno i zamorno da bi joj se isplatilo, navodi politički savjetnik.

Čak i mimo izbora, desničarska retorika ima dalekosežne posljedice za građane_ke Kosova.

Francuska trenutno blokira program kojim bi EU ukinula vize za građane_ke Kosova, što je već učinjeno za državljane_ke ostalih zemalja Balkana, kaže Marciacq, te dodaje da je mogući razlog blokade strah od negativnih političkih reakcija. Službenik Centra za zbližavanje ujedno napominje: “Sve dok se bude protivila liberalizaciji viznog režima, Francuska će odavati utisak da je podložna populizmu.”

Naslovna fotografija: Atdhe Mulla / K2.0.