U centru Prištine postoji spomenik revoluciji. Retko kada ga smatraju takvim, premda on zauzima povlašćeno mesto već duže od petnaest godina u glavnom gradu Kosova. Da postoji kamera povrh tog spomenika, onda bi ona bila oči grada. Neki ljudi ga na albanskom jeziku nazivaju „tre rremëshi“ (tri grane), ili pak „trekëndëshi“ (trougao).

Prema podrobnom istraživanju Foruma ZFD, zvanični naziv trekëndëshija je Spomenik herojima nacionalno-oslobodilačkog pokreta, i posvećen je palim borcima koji su se pobunili tokom fašističke okupacije u Drugom svetskom ratu. Spomenik se nalazi na mestu koje se sada naziva Trgom Adema Jašarija koji je od svoje izgradnje 1961. do rata na Kosovu 1999. nazivan Trg bratstva i jedinstva.

Izvori iz Opštine Priština su objasnili Kosovu 2.0 da je naziv trga promenjen u Adem Jašari 2000. ili 2001, iako se ne može pronaći dokument koji to dokazuje; promena naziva je ponovo odobrena 2010. Prištinci čitav taj prostor i dalje često nazivaju mestom bratstva i jedinstva.

Krajem septembra ove godine, Opština Priština je najavila projekat za obnovu trga, koja se neće baviti samo čišćenjem područja, već i nekim promenama, posebno kada je reč o podu ovog dobro utabanog javnog prostora.

U izjavama za Kohavision, gradonačelnik Špend Ahmeti je išao toliko daleko da je čak rekao da misli da bi trebalo održati referendum kojim bi se odlučilo da li da centralni spomenik na trgu, izgrađen u sklopu filozofije „bratstvo i jedinstvo“ koju je po celoj Jugoslaviji raširio Josip Broz Tito, treba i dalje da postoji na Trgu Adema Jašarija. „Trebalo bi ili da uklonimo spomenik ili da promenimo naziv trga; mislim da bi o tome trebalo da se odluči na referendumu i među građanima“, rekao je, sugerišući da je sadašnja situacija spomenika koji se nalazi na trgu – koji je dobio ime po albanskom nacionalnom heroju – paradoksalno.

Kako bi stvar bila duhovitija, medij Kuku njuz je objavio da je Ahmeti pitao Adema Jašarija da se registruje kao vlasnik imovine, jer ima mnogo stvari koje su dobile ime po njemu – ne paničite, reč je o satiričnoj publikaciji.

Komentari gradonačelnika su iznenadili građane, jer Opština Priština nikada nije sazvala referendum (barem ne od kosovske nezavisnosti); ovakva mera bi svakako postavila presedan za buduće odluke. Međutim, u ovom slučaju, diskusija o spomeniku je takođe u prvi plan istakla način na koji neki ljudi percepiraju ovaj objekat, često se pojavljuju zablude o njegovoj prošlosti.

Trekëndëshi je izgrađen u skladu sa konceptom bratstva i jedinstva, Titove filozofije za promovisanje solidarnosti različitih nacija federacija kojima je predsedavao. Dati ovom trgu ime Adema Jašarija, Albancu i takozvanom heroju rata 1999, možda zvuči protivurečno, posebno ako čovek posmatra spomenik u prvobitnom kontekstu. Kao mnogi drugi spomenici iz jugoslovenskog doba, trekëndëshi se na Kosovu često smatra simbolom srpske represije osamdesetih i devedesetih godina, iako su ovi spomenici izgrađeni u daleko mirnijem i prosperitetnijem periodu bivše Jugoslavije, u ranim šezdesetim, a kako bi se simbolizovalo sve, samo ne sukob.

Spomenik Između Bratstva i Jedinstva, i Adema Jašarija

Pogrešno shvatanje o ikonskoj građevini u Prištini istrajava.

Cristina Marí

Spomenik Između Bratstva i Jedinstva, i Adema Jašarija

Pogrešno shvatanje o ikonskoj građevini u Prištini istrajava.

Cristina Marí