Prije samo godinu dana, u septembru 2019. godine, porodica Mulaj iz sela Istinić u zapadnom Kosovu, bila je zauzeta radovima u kasno ljeto. Hasan, 40, najstariji od desetoro djece Mehmeta i Zyke, bio je zadužen za skoro sve radove na polju u podnožju Prokletija na obali rijeke Bistrice u opštini Dečani.
„Oko 20. septembra imamo žetvu, pripremamo kukuruz za krave, a onda ga i gulimo i stavljamo u korpe da se suši tokom zime“, kaže on.
U glavnom gradu Kosova, 20. septembra, nekoliko desetina studenata i mladih ljudi zabrinutih za budućnost planete pridužilo se mladima u svijetu u protestu „Fridays for Future“ (prev. Petkom za budućnost), koji je pokrenula švedska aktivistkinja Greta Thunberg.
Jedna od učesnica protesta bila je i 23-godišnja Dije Rizvanolli, državna službenica koja se tog sunčanog dana pridružila protestnoj šetnji tokom svoje jednosatne pauze za ručak. Manje od godinu dana ranije, za vrijeme svog magisterija iz Upravljanja životnom sredinom i energijom, sa hiljadama drugih učesnika, marširala je i ulicama Amsterdama boreći se za istu stvar.
U Prištini, marširajući od statue Skenderbega do Rilindja medijskog tornja, studenti su nosili transparente pozivajući vlasti da daju prioritet interesima ljudi i planete, a na drugima su izražavali ljutnju zbog jadnog stanje do kojeg je planeta Zemlja dovedena.
Jedan od transparenata prikazivao je globus ispod čajnika – poput čajnika koji se može naći u kući porodice Mulaj ili u Dijinoj kući, ali i u svakom kosovarskom domaćinstvu – iz kog izlazi para, dodajući tako malo lokalnog tona zabrinutosti oko klimatskih promjena koje ljudima širom planete otežavaju život.
Zima i smog
Tokom sljedećih mjeseci Priština je – kao i mnogi drugi gradovi u regiji – bila uronjena u zagušujući smog. Iako je zima bila blaža (a takva je već iz godine u godinu), dimnjaci i energetska postrojenja nastavili su ispuštati dim dobiven sagorijevanjem uglja za potrebe grijanja.
Analiza životne sredine Svjetske banke (World Bank) iz 2013. godine pokazuju da iznimno zagađen vazduh na Kosovu uzrokuje preranu smrt, bolesti disajnog trakta te niži kvalitet života. Samo dvije godine nakon toga Vlada je potpisala ugovor u iznosu od 1,3 biliona eura za izgradnju elektrane na ugalj Kosova e Re. K
Naslovna fotografija: Atdhe Mulla / K2.0.
