Kur përmend ndërtimin e tanishëm, nuk po flas për ndërtimin akademik, që secili/a mund ta ketë sepse është kërkesë që kemi ndaj vetes, por edhe nga rrethi. Gjithmonë i referohem ndërtimit shoqëror, që vjen si rrjedhojë e të qenit në një situatë të tillë, dëgjimit të përvojave të tjetrit, nganjëherë pranimit të gjërave ashtu siç janë edhe pse ndoshta nuk përkojnë me mënyrën si unë mendoj. Ndërtim që vjen ndoshta edhe nga mungesa e guximit për të thënë diçka më ndryshe nga ajo që na e kanë mësuar. 

Ju do të thonit nëse kam arritur diçka që vetëm djemtë do të mund ta bënin, por jo kjo nuk ka qenë situata. Pas secilit sukses ka qenë kjo fjali, dhe me sa duket shpeshtësia e fjalisë ka nisur të përforcojë ndjesinë time të pranimit ndaj saj. 

Nganjëherë kur mendon ndryshe nga rrethi të duket vetja e paparanuar aty, andaj synon, ose edhe më e keqja, bën çmos për të qëndruar aty. Rehatia që ta jep ideja e të qenit me grupin, nganjëherë e mposht guximin që të duhet për të qenë vetëm e ndryshe me mendim. Kjo, sidomos në moshë të re.

Unë jam në periudhën e pyetjeve pa përgjigje në kokën time, në mungesë të guximit dhe nga droja e të qenit e paragjykuar në rast se bëj pyetje me zë të lartë. E kjo lidhet pikërisht me atë përulësinë që na mësohet herët, gjë që sjell edhe këto ndjenja të frikës për të thënë fjalë, që shpesh mbesin vetëm brenda kokës sonë. 

Refuzimi a mosnisja e bisedave të tilla vjen edhe për shkak të inferioritetit që shoqëria përpiqet të na e ngulitë në kokë — duke u përpjekur të na bëjë të ndihemi sikur heshtja është më e përshtatshme.

Por ja, disa pyetje, që mbase në vetvete bartin përgjigjet:

• A ndodh kjo si pasojë e dëshirës së pashterrshme dhe mbizotëruese të familjeve që secili fëmijë të jetë djalë, që mburret me forcën e tij fizike?
• A ndodh kjo si pasojë e aftësisë së jashtëzakonshme për përshtatje ndaj mendësisë dhe pamundësisë e edhe pavullnetit për ta kundërshtuar atë?
• A ndodh kjo se vajza gjithmonë ka qenë ajo që ka mundur të arrijë pak, për shkak të përgjegjësive e punëve që i hidhen mbi supe qysh herët?
• A ndodh kjo sepse është vetëm një formë mburrjeje prindërore, pa i dhënë kahje, andej kah ka shkuar mendja ime në momentin e mendimit më të thellë?

Ka pyetje e pyetje që të hedhin në rrafshe të ndryshme, që dinë të bëjnë përgjigjen e secilës pyetje më të ndërlikuar. Mirëpo, ato rrafshe duhet eksploruar, sepse nganjëherë ndërrimi që na duhet në shtëpi, shkollë, shoqëri e kudo, fillon me pyetje.

Ndoshta koha për të nisur është sot 

Unë mendoj se e rëndësishme është të shihet mendimi në raport me këtë çështje në kontekstin historik, sepse ndoshta kjo e fundit është edhe fajtore se pse kjo ndodh. Një dëshirë e pakuptueshme për një numër më të madh trashëguesish burra e një mendim i moçëm se vetëm ata mund t’i zëvendësojnë këta aktualët, janë vetëm disa nga arsyet. 

Në pyetjen se pse ndodh kjo, opinioni i përgjithshëm duket të jetë se kjo nuk vlen tek të gjitha grupmoshat dhe se janë vetëm ajo e vjetra tek e cila mbizotëron ende. Nëse kjo pyetje do të bëhej ndoshta për një shoqen time, lehtësisht mund të merrje një përgjigje të tipit “ky është thjesht mentalitet i prapambetur e provincial”. Kurse për mua përgjigjja do të ishte e thjeshtë “do të na duhet shumë, po shumë kohë”.

Por nëse këtë pyetje do t’ia bëje mbase gjyshes time, e cila ka mbushur plot 86 vjet, shumë shpejt do të mund ta humbje edhe vendin tënd në tryezën në të cilën do të realizohej ky diskutim, sepse një përgjigje e tipit “po pse a çika me pasë a?”.

Kurse te babi mendoj se pak kamuflohet besimi në raport me këtë çështje, sepse do thoshte se është vetëm një nofkë për të shprehur dashurinë.

Tash në këtë situatë, kërkohet një trajtë tjetër guximi.

Mbase nuk është problem, mbase është bindje e pjesshme e e përkohshme, por unë ende do të jem “djali i mirë” i babit. Do të doja të mos vazhdonte si mendim, dhe në të njëjtën kohë tek të tjerat vajza si unë të mos gjente mbështetje, por kemi hedhur vetëm hapa të ngadalshëm të cilët fatkeqësisht i sigurojnë edhe pak jetëgjatësi këtij qëndrimi. 

Nuk është se kjo mënyrë e të shprehurit ndaj meje ka një ndikim të caktuar, sepse jam përballur dhe kam dëgjuar edhe situata të tjera të ngjashme, por ka gërricje me përgatitjen, bindjen e egon time feministe. Ndoshta të adresuarit vazhdimisht do të mund ta ndryshonte, por do të kërkohej kohë e gjatë. Ndoshta, kjo është koha për të nisur.

Imazhi i ballinës: K2.0.