‘E kisha një shtëpi në Rrugën Gradinite’

Në vitin 2017, shtëpitë e komunitetit rom në rrugën Gradinite në Sofje u shkatërruan, duke i lënë së paku 50 persona – 30 prej të cilëve fëmijë – pa shtëpi. Banorët u paralajmëruan vetëm një javë përpara. Disave iu dhanë tenda nga përfaqësuesit e kishës, ndërsa të tjerët krijuan streha të improvizuara nga mbetjet e shtëpive të tyre të shkatërruara.

Rrënimi u urdhërua nga Komuna e Sofjes. Sipas zyrtarëve të saj, ndërtimet pa leje u hoqën sepse toka ishte përcaktuar të bëhej park.

Asnjërës prej familjeve, të cilat i humbën shtëpitë e vetme të tyre, nuk iu dha ndonjë strehim alternativ dhe dëbimet u bënë pa një vlerësim të duhur të situatës. Komuniteti rom është pakica etnike më e madhe në Bullgari dhe përditë përballet me diskriminim, përjashtim shoqëror dhe stigma.

Nëse nuk jepet asnjë strehim alternativ, familjet e dëbuara me forcë vihen në situatë që ua rrezikon jetën dhe shëndetin dhe shpesh nuk kanë qasje në ushqim, arsimim, sigurim shëndetësor, punësim e mundësi të tjera të jetesës.

Tridhjetë e pesë prej njerëzve, shtëpitë e të cilëve ishin shkatërruar, morën pjesë në një aksion të fuqishëm të artit në korrik 2019, për ta rimarrë lagjen e rrënuar dhe për t’i qartësuar dëbimet në Bullgari. Ndërhyrja u organizua nga organizata për të cilën punoj, Fine Acts, një platformë botërore për zgjidhje kreative angazhuese të shoqërisë.

Posterë gjigantë me portrete të njerëzve u printuan dhe u vendosën në mbetjet e shtëpive të tyre, si dhe u fotografuan nga lart. Posterët u mbajtën me tulla dhe materiale të tjera të marra nga mbetjet.

Ky aksion ishte pjesë e inciativës botërore Inside Out, që i transmeton problemet shoqërore përmes fotografisë në portret, si dhe posterëve gjigantë të vendosur në zona urbane. Në Sofje, Fine Arts punoi me Vesselina Nikolaeva, fotografe e cila me vite ka punuar me komunitetin në lagjen e Orlandovtsit.

Tri nga familjet po luftojnë që t’i mbajnë shtëpitë e tyre dhe kanë ngritur padi në gjykatë kundër komunës së qytetit.

Në vitet e kaluara ka pasur rritje serioze në mendimet dhe veprimet kundër komunitetit rom në Bullgari, të cilat janë bërë nxitje e fuqishme që autoritetet vendore të fillojnë procedurat për rrënim në lagjet rome. Shpesh nuk ka pasur diskutim me familjet e prekura për alternativa të mundshme para shembjes së shtëpive të tyre. Në të vërtetë, ata kanë ngelur pa shtëpi.

Më herët sivjet, një propozim u parashtrua për t’i “integruar” komunitetet rome duke e kufizuar mirëqenien, duke krijuar grupe vigjilente dhe duke shembur vendbanimet e paautorizuara, çka i ka alarmuar grupet për të drejtat e njeriut. Ende nuk është votuar.