Lumir Abdixhiku iu bashkua Lidhjes Demokratike të Kosovës (LDK) vetëm një muaj para zgjedhjeve të përgjithshme parlamentare të vitit 2017. Ishte përpjekja e tij e parë direkte në politikë mirëpo, falë së kaluarës së tij në shoqërinë civile për shumë vjet dhe nevojës për prurje të reja brenda LDK-së, Abdixhiku arriti të fitojë plot 29 mijë vota nga elektorati i LDK-së-ndër pesë deputetët më të votuar të partisë.

Abdixhiku është krenar me LDK-në dhe të kaluarën e saj, traditën dhe historinë që ka LDK-ja. Ai beson fuqishëm se gjenerata e re nuk duhet ta luftojë të vjetrën, por të ecin në një rrugëtim të përbashkët.

Ish-drejtori ekzekutiv i Institutit RIINVEST, dhe njëherit ish-kolumnist i rregullt në gazetën Koha Ditore, ishte i njohur për kritikat e tij ndaj partive politike dhe në veçanti ndaj Partisë Demokratike të Kosovës. Diskursi i tij nuk ka ndryshuar dhe ai mbetet kritik i ashpër i PDK-së dhe i koalicionit me këtë parti―një linjë që premton se do ta ushqejë brenda LDK-së.

Në një intervistë për Kosovo 2.0, ekonomisti me profesion, flet në perspektivën për politikën dhe mundësitë për ndryshime në Kosovë.

K2.0: Ju i jeni futur garës politike në maj 2017. Gjatë gjithë kësaj kohe që jeni kyçyr në LDK, në çka jeni befasuar më shumë nga jeta e politike?

Abdixhiku: Unë në angazhimin e jetës politike kam qenë i kyçur prej 2005 e këndej si pjesë e shoqërisë civile, dhe politika është pjesë e pandashme e shoqërisë civile. Por, në pjesën partiake siç e thatë me të drejtë, jam angazhuar që prej 18 majit të vitit të kaluar. Për mua, kyçja në politikë ka qenë një hap tjetër në profesion. Kur them hap tjetër në profesion do të thotë që ka qenë fushë që ka kërkuar dedikim të plotë. Unë jam larguar nga të gjitha angazhimet e tjera që kam pasë në jetën e shoqërisë civile, në Riinvest [si drejtor ekzekutiv] dhe në Koha Ditore.

Ka një diferencë të theksuar ndërmjet pjesës politike dhe asaj që bënim dikur. Kjo ka të bëjë më shumë me angazhimin dhe mundësinë për ndryshim. E para kërkon angazhim më të madh dhe nuk ka orar. Pra, nuk ka kohë kur ndalesh së punuari dhe shkon në shtëpi. Por, ka mundësi  për të bërë ndryshime të jashtzakonshme për të ndikuar në politika të ndryshme. Këto ndryshime i kam vërejtur më së tepërmi kur jam futur në Parlament dhe kur kam filluar të ushtroj rolin edhe në Komision [Buxhet dhe Financa] por edhe si deputet.

Në fakt, ekziston një përshtypje e përgjithshme shoqërore që kur futesh në politikë gjen rehati. A po besoni se jeni duke e sfiduar këtë formë të të menduarit në shoqëri?

Besoj se politika e nxjerr atë çfarë individi është. Nëse një individ e ka pasë një stil të punës para se të kyçet në politikë, ai do ta vazhdojë atë stil edhe në politikë dhe do të sjellë risi të veta. Unë nuk e shoh si rehatim politikën sepse në aspektin e profesionit, më të këndshëm do ta kisha atë të kaluarin. Do të kisha kohë më tepër. Do të kisha më pak kokëçarje por edhe do të kisha më pak presion në mënyrën e marrjes së vendimit për politikëbërjen.

Nuk e shoh si rehatim por si një hap tjetër të karrierës dhe, po them edhe njëherë, me mundësi të jashtzakonshme për të bërë ndryshim. Nëse dikush dëshiron me ba ndryshim, atëherë politika është fronti i parë për t’i bërë këto ndryshime. Por, nuk ka pak raste në Kosovë ku politika shihet le të themi parapensionim i angazhimit të përgjithshëm. Për mua, politika ka qenë vetëm fillimi.

Në Kuvend keni qenë mjaft i zëshëm, duke ndërmarrë edhe nisma të ndryshme legjislative. Duke qenë deputet, çfarë mësime keni marrë nga jeta parlamentare?

Kam qenë i befasuar për dy gjëra. E para, për nivelin e burokracisë që e ka institucionalizmi në Kosovë. Ka burokraci të tepruar për një çështje krejtësisht të thjeshtë. Një grumbull letrash e nënshkrimesh. Dhe e dyta, që ka qenë për të mirë. Kam kuptuar se sa mund të ndryshosh me pak vullnet dhe se sa pak vullnet politik ka pasë në të kaluarën.

Shumë çështje e iniciativa që kam ngritur në Komision [për Financa dhe Buxhet], kam parë që janë çështje të vullnetit politik. Çështje që janë diskutuar e stërdiskutuar në rrethet tona e që kanë mundur të zgjidhen me pak vullnet e punë. Ky ka qenë lajm i mirë sepse nëse duhet pak angazhim e vullnet politik dhe vendosmëri për të shtyrë një vendim, atëherë i ke gjitha mundësitë për të bërë një gjë të tillë.

Kur flasim për ndryshimet politike dhe mundësitë në politikë, ato vijnë prej partive politike në të shumtën e rasteve. Në këtë rast ju jeni kyçur në LDK, një parti që në sytë e të tjerëve është parë si parti e të “vjetërve”. Me ardhjen tuaj, të Driton Selmanajt e të disa të tjerëve, është folur për një reformë brenda LDK-së. Por në Kryesinë e LDK-së dhe Këshillin e Përgjithshëm ende kasta e vjetër e LDK-së e ka fuqinë vendimmarrëse. Pas një viti, sa mendoni se është fuqizuar LDK-ja nga brenda me prurjet e reja dhe a mendoni se keni potencial ta reformoni LDK-në?

Tash, duhet kuptuar dallimin mes një partie të madhe, me traditë, dhe një organizimi të ri që nuk ka shumë traditë. Një parti e madhe e me traditë me gati 30 vjet histori natyrisht se ka gjenerata të ndryshme. Ka njerëz në LDK që as nuk kanë ardhur në LDK e as nuk kanë shkuar, por kanë qenë aty prej fillimit. Ka të tjerë që kanë ardhur në kohëra të ndryshme dhe ka të tillë si unë dhe kolegët e mi që i janë bashkëngjitur së fundmi. Në një ambient të tillë, e para që duhet të bësh është të kërkosh gjuhën e përbashkët sepse secili ka elemente të mira që i sjell organizimit politik.

Neve na është dhënë mundësia më e mirë për të treguar veten dhe për të mos qenë pengesë e organizmit të mirë politik partiak. Edhe në fushatën zgjedhore kemi pasur hapësirën tonë, edhe në jetën parlamentare i kemi pasur pozitat parlamentare të komisioneve por edhe përkrahje prej elektoratit kemi marrë. Pra, ka qenë një gjuhë komunikuese e përbashkët.

Natyrisht se pozicioni ynë partiak nuk mund të avancojë në këtë fazë sepse mos të harrojmë zgjedhjet [e brendshme] nuk mbahen në LDK deri në mes të vitit 2019 dhe do të ishte absurde që të kishim një kooptim të këtyre njerzve në një organizatë pas zgjedhjeve demokratike ndërmjet strukturës. Me trendet e tanishme qysh po shkon, të gjithë po mësohemi me njëri-tjetrin.

Kritikë të ndryshëm e shohin këtë qasje sikur LDK-ja po ju përdor juve si fasadë. A frikësoheni se mund të shfrytëzoheni nga partia deri në një moment të caktuar derisa kasta e vjetër ka për të mbajtur pushtetin real? Për shembull, së fundmi, deputeti Driton Selmanaj, duke komentuar ndarjen e Shpend Ahmetit nga Vetëvendosje, tha se ‘Shpend Ahmeti është i mirëseardhur në LDK’. I menjëhershëm ka qenë reagimi i nënkryetarit të LDK-së Agim Veliu, i cili ka thënë që ftesat për anëtarësim nuk bëhen përmes televizioneve, që është kuptuar si kritikë ndaj Selmanajt. Nga kjo kuptohet sikur kasta e vjetër është edhe në gjendje t’i redaktojë qëndrimet e të sapoardhurve brenda LDK-së. Si i shihni këso lloj qortimesh?

Po besoj është amplifikim më i madh mediatik i një çështjeje të parëndësishme që nuk ka qenë temë e madhe brenda nesh.

Megjithatë po shpërfaq mënyrën se si reagon partia edhe ndaj një çështjeje të parëndësishme siç po e quani ju…

Do të duhej të ishte në tavolinat tona të brendshme për të parë nivelin e madh të mospajtimeve që kemi. LDK-ja në këto muajt e fundit ka kaluar nëpër tema të mëdha, që prej Gjykatës Speciale e deri te demarkacioni. Në të gjitha këto tema ne kemi shterrur debat. Nuk janë këto vendime që janë marrë brenda natës. Janë vendime që janë gjeneruar prej të gjithë neve bashkë.

Ju duhet të besoni pak në karakterin e gjeneratës së re që nuk do të lejonin po të kishim një situatë ndryshe. Pra, nuk po mundohemi të kamuflojmë një situatë konfliktuoze, por po themi sinqerisht se nuk ka një situatë të tillë.

Për ju mbase edhe mund të ketë besim por duhet ta dini se ka vite të tëra që LDK-ja ka funksionuar si e tillë ku vendimet brenda partisë janë marrë nga një grup i ngushtë që ka pasur fuqinë brenda partisë. Historia e mënyrës së funksionimit të LDK-së lë vend për skepticizëm. Pse është ndryshe tash?

Megjithatë, LDK-ja ka treguar edhe anën tjetër. Ka treguar se është demokratike dhe mund të bëjë ndryshime deri te lidershipi, me procese krejtësisht demokratike.

Po flisni për rastin kur Isa Mustafa hoqi dorë nga kandidatura për të garuar për Kryeministër në zgjedhjet e 2017-ës?

Po. Është proces i rëndësishëm në ambientin e tanishëm politik. Njerëzve as nuk u shkon mendja të krahasojnë një proces të tillë me partitë e tjera politike. Nuk po them se LDK-ja është përfekte, por në pikat kyçe të saj ka treguar nivel më të lartë demokratik se secila parti tjetër. Kjo vjen sipas traditës që e ka. Me kohë piqet, përmirësohet.

Foto: Atdhe Mulla / K2.0.

Por këtë proces shumë e kanë parë si tranzicion të kontrolluar sepse janë individët e afërt me Mustafën që kanë fuqi politike brenda LDK-së. Si e shihni ju këtë këndvështrim?

Jo, jo. Nuk do ta donim një tranzicion të kontrolluar por një tranzicion konsensual. Kur po them tranzicion konsensual, ju lutem, kjo betejë nuk është mes gjeneratave. Nuk është mes moshave. Beteja është rreth zgjerimit të LDK-së me elemente që nuk i ka pasur. Pra, me të gjitha matjet,

LDK-ja nuk ka qenë e shtrirë te të rinjët por ka qenë e shtrirë në strukturat e tjera që kanë pasur lidhje me LDK-në.

Po sikur të thonim se vetëm gjenerata e re vlen, ne do ta humbnin një histori e traditë që LDK-ja e ka. Ne e kemi kuptuar shumë thjesht, çelësi i LDK-së është në bashkimin e të gjithëve dhe targetimin e secilit për grupin e secilit. Çështjet e brendshme do t’i trajtojmë me unitet të brendshëm. Prandaj, nuk ka konflikt. Sinqerisht, konflikti është imagjinar dhe i dëshiruar prej kundërshtarëve politikë. Deri më tash ky bashkim dhe ky mirëkuptim e ka shpërfaqur LDK-në më ndryshe se zakonisht. E ka shfaqur më të sigurtë nëpër procese të ndryshme dhe do ta shfaqë më kompetente.

A besoni se “gjenerata e Republikës” do të reflektojë edhe në fuqinë që do ta marrin ata brenda LDK-së në zgjedhjet e brendshme në 2019-ën? Besoj, atëherë do të jetë testi i vërtetë nëse tranzicioni i LDK-së është tranzicion i kontrolluar apo reflektim i zgjedhjeve të 2017-ës, ku megjitatë elektorati i LDK-së tregoi se dëshiron ndryshime pavarësisht figurave që kanë peshë historike në partinë tuaj.

Çfarë unë dalloj prej juve në këtë shtrim të tezës që po e shtroni, është se unë nuk po e ndaj betejën si transformuese, ku njëra palë e zëvendëson tjetrën. Koncepti për të cilin unë po flas dhe për të cilin mendojmë është ndërtimi i rrugës së përbashkët ku të gjitha gjeneratat dhe idetë ecin bashkë.

Besoni se është e mundshme kjo?

Është e domosdoshme. Nëse ka fitore të njërës palë nga njëra-tjera, atëherë LDK-ja nuk do të dalë e fuqishme në zgjedhjet e ardhshme. Çka po dua të them është se ne si LDK duhet të jemi të mençur mjaftueshëm që neve na duhet një rrugë e përbashkët në të cilën të gjithë kontribuojmë. Kjo është zgjidhja e vetme sepse ne nuk e kemi brengën shumë të madhe për ta transformuar LDK-në, sa e kemi ta transformojmë Kosovën. Ne nuk po kërkojmë transformim radikal por vazhdueshmëri të një tradite, të ideve, por edhe me energji të reja që e përmisojnë partinë.

Nëse i bie që LDK-ja duhet të ketë vazhdueshmëri, atëherë LDK-ja në 10-vjeçarin e fundit ka pasë zigzage politike të ndryshme, dy herë me PDK-në në pushtet derisa e ka cilësuar gjithnjë si kundërshtarin më të madh politik. Si siguroheni që brenda LDK-së së përbashkët në formën se si ju e elaboruat do të sillni ndryshime derisa pikërisht vazhdimësia do të nënkuptonte të kishit qasjen e njejtë me forcat e tjera politike?

Unë jam pjesë e grupit kritikues të koalicionit me PDK-në dhe rrjedhimisht pjesë e një vije të kuqe ndaj PDK-së dhe për shumë arsye të cilat i kam elaboruar gjatë gjithë këtyre viteve të fundit. E dyta, ka një artikulim të votuesve të LDK-së që e kërkojnë një ndarje të qartë ndërmjet LDK-së dhe PDK-së. E treta, ka një pozicion të qartë edhe të LDK-së që ka arritur me e marrë këtë zë të artikuluar të votuesve dhe qytetarëve për ta shtyrë si agjendë politike, dhe kjo do të jetë  pjesë e platformës dhe e angazhimit tonë politik.

Nuk ka LDK-ja në këtë fazë tendencë të koalicionit me PDK-në sepse është tendencë e vetëdijshme se një gjë e tillë do t’i bënte dëm vetes. Nuk do të mund të ngrihej LDK-ja edhe një herë nga një koalicion i tillë. Po besoj se racionaliteti ka për ta dominuar çdo interes tjetër, nëse ka të tillë.

Kohëve të fundi LDK-ja është duke kërkuar zëshëm zgjedhje të reja duke aluduar në keqqeverisje. Në anën tjetër, derisa ju keni qenë pjesë e shoqërisë civile, keni folur në vazhdimësi për mosfunksionimin e shtetit ligjor, nivelin e lartë të korrupsionit, moszhvillimin ekonomik, ngecjet në integrimet euro-atlantike e të tjera. Këto 17 vjet LDK-ja ka pasë dorë po ashtu në qeverisjen e vendit si në nivel qëndror ashtu edhe në atë lokal. Pse LDK-ja është më ndryshe tash dhe pse duhet besuar në të?

Edhe njëherë tentoj mos me u pajtu me mënyrën se si po e shtroni pyetjen. Në 17 vitet e fundit nuk është që LDK-ja duhet ta ulë kokën për çfarë ka bërë. Në 17 vitet e fundit ka pasë momente historike në të cilat LDK-ja ka marrë pjesë dhe mburret për ato momente.

Për cilat e keni fjalën?

Mburret për negociatat e Vjenës, mburret për procesin e pavarësisë.

Për këto procese mburren të gjitha partitë dhe akterët e tjerë…

LDK-ja ka qenë bartëse e shtetit të Kosovës dhe relacionet që i ka pasë me ndërkombëtarët. PDK-ja në atë kohë ka qenë destruktive. PDK-ja në atë kohë ka djegur flamuj nëse e mbani mend mirë dhe transformimi i tyre ka ndodhur në 2010-ën. Aty unë besoj se ka ndodhë edhe kapja e shtetit, për leximin tim të historisë së Kosovës.

Por tash, LDK-ja, shikoni, ka qenë pjesë e kufizuar e pushtetit të Kosovës por nuk mund të mbahet LDK-ja përgjegjëse në nivel të barabartë me partitë e tjera politike për faktin se nuk i ka ndalë ato. Për faktin se nëse ka diçka që duhet të pajtohemi, e ne mund edhe të mos pajtohemi, por niveli i kapjes në Kosovë, ndikimi politik në gjykata, polici në ndërmarrjet publike është proporcionalisht në anën e PDK-së.

Dhe ish-partnerëve të saj…

Kryesisht në anën e PDK-së. Në gjykatë nuk ka njerëz të LDK-së e as në polici. Janë mekanizmat e shtetit siç janë dëshmuar pas aferës “Pronto”, ku akterët kryesorë të PDK-së vendosin njerëz për shtyllat kryesore të shtetit, e aty nuk ka LDK e as në 17 vitet e fundit. As për vitet pas pavarësisë.

Nëse nuk mund të bëni koalicion me PDK-në, në anën tjetër, me Vetëvendosjen që jeni në opozitë nuk është se keni raporte më ndryshe se me PDK-në. Me AAK-në dhe Nismën jeni pezmatuar sidomos gjatë dy viteve të fundit. Nëse synoni pushtetin në zgjedhjet e ardhshme juve ju duhen partnerë sepse në sistemin tonë politik duket e vështirë që një parti të fitojë shumicën për të qeverisur vendin. Kush janë partnerët e ardhshëm të  LDK-së?

Nuk do të jap emra sepse është situatë hipotetike dhe në politikë nëse diçka kam mësuar këtë vit sa jam kyçur, është mos me u përgjigj në pyetje hipotetike sepse po krijon situata dhe skenare që natyrisht nuk mund të maten. Çfarë dua të them është se LDK-ja ka për qëllim të dalë partia e parë në vend dhe qëllimi i dytë është që LDK-ja të bëjë sa më shumë deputetë në mënyrë që për pjesën më të madhe mos të jetë e varur prej asnjë partie tjetër politike.

Kjo duket e pamundur, duke parë raportin e brendshëm të forcave politike…

Nuk po besoj se është shumë e vështirë. Sinqerisht nuk mendoj se është e vështirë që LDK-ja t’i ketë dyzet deputetë në Parlament. Me rrjedhat e tanishme politike, me konkurrencën ndaj LDK-së dhe nëse ndodh që LDK-ja të ndjekë rrugën e mbarë, ajo do të paraqitet si alternativa e vetme e qëndrueshme dhe normale në Kosovë. Nëse e bën një gjë të tillë, dyzetëshi është lehtë i arritshëm. Më pas do të zgjedhnim një partner më të vogël, i cili i përshtatet orientimit tonë të qendrës së djathtë. Pra, prioritar do të ishte orientimi programor.

A besoni se ka parti të tjera me orientim të qartë të qendrës së djathtë?

Ne jemi të anëtarësuar në EPP [European Popular Parties] për atë punë. Ka standarde të caktuara.

Por anëtarësimi në EPP nuk siguron që ju domosdosmërisht aplikoni politika të tilla…

Ne duhet të kërkojmë një gjë të tillë. Nëse dëshirojmë ndryshime politike duhet të flasim për programe dhe ide. Në seancën e fundit ne kishim një debat të shkëlqyeshëm mes të majtës dhe të djathtës. Ndoshta nuk kishte zë të madh mediatik por ishte përmbajtësor. Kjo është gjuha dhe niveli që duhet ta sjellim në të ardhmen. Unë dua të di se çfarë mendon një parti tjetër për shërbimet shëndetësore. Se si dëshirojnë ta zgjidhin problemin e shëndetësisë, çfarë modeli?

Foto: Atdhe Mulla / K2.0.

Të gjitha i keni modele të njëjta kur flitet për shërbimet shëndetësore por nuk e ka zgjidhur asnjë parti këtë problem madhor.

Ne duhet ta bëjmë me program dhe ide, dhe këtë po them. Ose kur flasim për sigurimet pensionale. Ose çfarë do të bëjmë me numrin e ministrive, çfarë do të bëjmë me administratën publike, çfarë do të bëjmë me tatime, këto janë çështjet për të cilat duhet folur sepse nuk ka tema më të mëdha…

Megjithatë, edhe LDK-ja nuk është se ka treguar orientim të qendrës së djathtë në qeverisjen e kaluar. Në fakt i gjithë koncentrimi ka qenë në politika sociale…

Po pikërisht, do të duhej të përmirësohej dhe profilizohej.

Ku e shihni përmirësimin?

Unë besoj se do të duhej të kishim një artikulim më të qartë politik në atë se çfarë përfaqësojmë. Në ditët në vijim, po e bëj si risi për ju, ne do të dalim me një platformë të re qeverisëse.

Ju do të dilni me platformë të re qeverisëse?

Po, do t’u prezentojmë qytetarëve se çfarë do të jenë këto politika kur të vijmë ne. Dhe po ua garantoj që tash se këto politika do të jenë të qendrës së djathtë. Do të jenë politika ideore, të bazuara në orientimin tonë programor.

Pse besoni se i duhen Kosovës politika të djathta?

Kjo ka shumë arsye. Zanafillën e ka edhe në besimin në qendrën e djathtë.

Dhe mendoni se i përshtatet momentumit të tanishëm në të cilin ndodhet vendi? Po flasim për nje papunësi të madhe që duhet të adresohet.

Kjo nuk domethënë që e djathta nuk është pro punës. Politika më e mirë sociale është puna.  Ne besojmë se duhet ta përmirësojmë ambientin biznesor në radhë të parë. Që ndërrmarjet e Kosovës të kenë qasje më të mirë në kapital, që të ketë kushte më të mira të punës që të krijohen vende të reja të punës. Ne besojmë se në aspektin social ne do të sigurojmë edhe mirëqenien sociale duke ndërtuar një sistem të kapitalit nëpër ato beneficione.

Për shembull,  mënyrën se si i shohim sigurimet shëndetësore nëpërmjet principeve të ekonomisë së tregut, pensionet nëpërmjet principeve të ekonomisë së tregut dhe edukimin nëpërmjet principeve të ekonomisë së tregut. Pra, po e themi, kur i qasemi problemeve prej aspektit ideologjik dhe besimit që e kemi. Aspekti ideologjik e ka po ashtu edhe pjesën e Republikës që ne e besojmë si formë të patjetërsueshme të Kosovës e poashtu edhe aspektin euro-integrues që ne as nuk e vëmë në pikëpytje, dhe kur i bën këto bashkë e sheh fotografinë se për çfarë qëndron LDK-ja.

Po i kthehemi një çështjeje tjetër. Para se të kyçeshit në LDK, ju keni pasur qëndrim dhe keni shkruar kundër krijimit te Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe, e cila është nënshkruar nga LDK-ja në 2015. Më pas, Gjykata Kushtetuse me një aktgjykim e pati shpallur marrëveshjen “jo në frymë me Kushtetutën e Kosovës”. Ju, individualisht, a do të vazhdoni të keni qëndrim kundër formimit të Asociacionit?

Unë po besoj se edhe qëndrimi i LDK-së është konform intepretimit kushtetues. Pra, edhe qëndrimi politik i LDK-së është se ne mbështesim një organizim të tillë vetëm konform intepretimit të kushtetueses.

Por ju e dini që tashmë pala serbe e ka bërë të qartë në Bruksel se pranon vetëm marrëveshjen e nënshkruar nga Isa Mustafa dhe Kryeministri serb në gusht të 2015-ës…

Dhe ne nuk duhet të mërzitemi se çfarë mendon pala serbe por se çfarë mendojnë institucionet tona. A ka institucion në Kosovë që guxon të kalojë përtej intepretimit kushtetues? A ka dikush që mund të ndryshojë Kushtetutën e Kosovës duke llogaritur në votat tona, nuk mund ta bëjë një gjë të tillë.

A mund të jetë Presidenti Thaçi që po shihet si një mundësi nga ndërkombëtarët ai që do ta shtyjë formimin e Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe?

Unë po e shoh z. Thaçi të marrë dëshpërimisht rol në politikën kosovare. Me të gjitha ngjarjet politike mundohet të bëhet faktor e për çfarëdo arsye nuk e di. Por, ka një diskrepancë logjike në mënyrën se si funksionojnë institucionet e Kosovës. Presidenti nuk mund të bëjë negociata në emër të Kosovës sepse ai nuk ka mjete ekzekutive.

Presidenti Thaçi po thirret në Kushtetutë si përfaqësues në politikën e jashtme….

Megjithatë nuk ka mjete juridike për të implementuar marrëveshjet që i merr në Bruksel. Pra, një ministër nuk ka se si të komunikojë me Presidentin për të implementuar një marrëveshje. Ministri ka për të komunikuar me Kryeministrin. Dhe në anën tjetër, nuk ka institucion që e mbikqyr Presidentin, derisa Kryeministrin e mbikqyr Parlamenti. Rrjedhimisht, pa fuqi ekzekutive, Presidenti është i papërdorshëm për dialog. Por, i përdorshëm për Vuçiqin. Ai ka një rol ceremonial të definuar përmes Kushtetutës së Republikës.

Por a është ceremonial, sepse për çështjen e demarkacionit me Malin e Zi, Thaçi luajti rolin vendimtar duke nënshkruar marrëveshjen me homologun malazez, marrëveshje që u përkrah edhe nga partia juaj…

Dorën në zemër, ajo marrëveshje nuk ka kurfarë efekti. Ne e kemi thënë se një marrëveshje [Aneks-marrëveshja Thaçi-Vujanoviq për Demarkacionin] që nuk ratifikohet në të dyja anët është e parëndësishme për ne. Ajo [marrëveshje] ka pasë rol në z. Ramush Haradinaj për të bindur atë se gjoja po ndryshohet diçka. Por, në marrëdhëniet ndërkombëtare, secili njeri që merr vesh pak nga procesi se si ndodhin relacionet ndërkombëtare, e din se një marrëveshje duhet të ratifikohet në të dyja vendet për të qenë e plotfuqishme.

Pra, çfarë dua të them, Thaçi mund të ushtrojë protagonizëm, por në princip LDK-ja beson se Qeveria e Kosovës duhet të i bartë këto procese sepse ka mandatin për të bërë një gjë të tillë.

Derisa nuk hezitoni të kritikoni Thaçin për ndërhyret e tij, LDK-ja nuk është se shihet ndonjëherë ta kritikojë BE-në që e shtyn në ngulm një proces të tillë të dialogut në nivelin presidencial. Si i shihni kritikat që LDK-ja aq shumë është konstruktive ndaj komunitetit ndërkombëtar sa që e harron vetveten?

Nuk besoj se ka qenë e tillë çështja e shumë proceseve. Besoni, ato nuk ndodhin si të tilla. Ne kemi komunikime me komunitetin ndërkombëtar në vazhdimësi dhe i shtrojmë mendimet dhe  kërkesat tona. Dhe besoni, aq shtrojmë si të tilla, i mbrojmë si të tilla e me bindje dhe shumë shpesh ia dalim. Ne e kuptojmë presionin ndërkombëtar. Është pjesë e politikës. Nuk funksionon politika pa presione ndërkombëtare. Madje, shtetet shumë më të fuqishme se Kosova kanë presione ndërkombëtare.

Foto: Atdhe Mulla / K2.0.

Por, a ankohet LDK-ja kur komuniteti ndërkombëtar i shtyn individët e caktuar, në këtë rast Presidentin e vendit, të marrin vendime që mbase e tejkalojnë Kushtetutën. Cili është roli juaj?

Ne pikërisht ankohemi në procedurë. Këtu vjen në shprehje gjuha institucionaliste dhe fryma institucionaliste. Shikoni, ne nuk nisemi prej individit. Ne e konsiderojmë z. Thaçi si problematik sa i përket ushtrimit të rolit të tij presidencial. Favorizues i partive politike, ndërhyrës në procese zgjedhore dhe i paaftë për të ushtruar rolin e tij kushtetues. Por, para ndërkombëtarëve ne e trajojmë problemin institucionalisht. Pra ne themi, një President që nuk mbikqyret e që nuk ka fuqi ekzekutive nuk mund ta udhëheqë atë.

Por, edhe ndërkombëtarët kanë interesa që jo domosdoshmërisht janë në linjë me interesat e Kosovës apo ju nuk e ndani këtë mendim?

Absolutisht pajtohem me ju. Në radhë të parë stabiliteti i rajonit. Shpeshherë nuk është variabël që neve na konvenon. Kur neve na thonë që për çështje të stabilitetit të rajonit “prisni edhe pak” nuk është që neve na konvenon. Në rrethana të tilla ne do të shtrojmë kërkesat tona para tyre dhe njëkohësisht të bëjmë politikat tona të brendshme.

Sa i mbani përgjegjës ndërkombëtarët se si ka funksionuar shteti i Kosovës pas pavarësisë? Mos të harrojmë që ndërkombëtarët këtu kanë pasur edhe kompetenca ekzekutive në gjyqësor për një dekadë.

Varet në disa fusha.

Po të flasim për sundimin e ligjit. Ju më herët thatë se nuk po funksionon shteti ligjor e EULEX-i ka pasur përgjegjësi ekzekutive në drejtësi për të luftuar korrupsionin në nivelin e lartë të qeverisjes.

Ata nuk na kanë ndalë neve. Ne i kemi pasur prokurorët e gjykatësit tanë. Edhe vendorët kanë pas fuqi ekzekutive. Pra, po dua të them, se nuk po i amnestoj ndërkombëtarët ku kanë pasë ndikime e sidomos në fushën e rendit dhe të ligjit. Për mendimin tim, është një mision i dështuar. Nuk i ka arritur pritshmëritë. Po, në anëtarësimet ndërkombëtare, ndërkombëtarët kanë qenë kyçë. Në organizata sportive e përfaqësime të tjera politike e ekonomike të Kosovës, pa ndihmën e tyre nuk ishte bërë kjo gjë. Në sigurinë e Kosovës, në një ambient ku ka ndikim rus edhe të forcave të tjera, këta kanë qenë vendimtarë.

Por, për pjesën tjetër ne jemi fajtorë si shoqëri. Në arsim nuk kanë pasur kurfarë ndikimi prej 2008-ës. Shiko çfarë i kemi bërë arsimit. Po ashtu në shëndetësi, shiko çfarë spitale kemi e këto nuk i kanë bërë ndërkombëtarët. Por edhe gjyqësinë, edhe të tanët kanë qenë kompetentë. Ka shumë gjëra bazike që duhet me u marrë e me qenë insistues. Në mungesë të punëve të brendshme i kemi dhënë më tepër dritë punëve të jashtme, që nuk janë të parëndëshishme por po të ishim të fortë nga brenda punët do t’i kishim më mirë edhe jashtë.  

Photo: Atdhe Mulla / K2.0.

Si e shihni të ardhmen e Kosovës në 10 vitet e ardhshme dhe rolin e LDK-së në politikën kosovare?

Dhjetë vitet e ardhshme janë periudha vendimtare e Kosovës. 2020-2030 do të jenë vitet kur Kosova ose do të formësohet si shtet evropian, me parametra europianë, ose do të shndërrohet në një shtet të dështuar. Dhe na pelqeu ose nuk na pelqeu, me gjitha defektet, LDK-ja është element kryesor i këtij dhjetëvjeçari, dhe ne duhet me marrë rol drejtues të Kosovës, për ta drejtuar Kosovën të anëtarësuar në BE dhe në NATO. Ky është vizioni politik i LDK-së. Pra, LDK-ja mbetet e vetmja zgjidhje sepse çfarë kemi tjetër. Pra, e kam fjalën në një anë PDK-ja, që në stilin e vet, natën i bën tri probleme dhe në mengjes i bjen katër zgjidhje, dhe revolucionarët që thonë ‘ky shtet ndoshta nuk duhet të ekzistojë’ dhe jemi ne, LDK-ja.

E kush jeni ju, ata të vjetrit apo ju të rinjtë?

Jemi krejt bashkë. Unë jam LDK dhe nuk ka LDK të re apo LDK të vjetër. Neve na duhet një LDK që na bën bashkë me ata që kanë qenë këtu, ata që janë bashkuar dhe ata që do të na bashkohen në të ardhmen. Kur e bëjmë një gjë të tillë e bëjmë alternativën politike që na duhet për Kosovën. Në fund të fundit politika nuk është e përhershme. Secili e ka një pjesë të jetës së tij për të dhënë kontributin dhe as unë nuk jam i përhershëm. Edhe unë e kam një dritare të vogël dhe në momentin që më shterren mundësitë, vjen tjetri pas meje. Politika nuk ështe stacioni im i parë e as i fundit i angazhimit publik.K

Kjo bisedë është redaktuar për gjatësi dhe qartësi. Intervista është realizuar në gjuhën shqipe.

Foto kryesore: Atdhe Mulla / K2.0.