Nga një shtëpi te një (e dikujt) tjetër

Nga Jack Butcher

Vendimi për t’u larguar nga Prishtina më zuri disi në befasi.

I detyruar të zgjedh mes të qenit i mbyllur për kohë të pacaktuar, i vetëm në qytetin që ma kishte rrëmbyer zemrën para pesë vjetësh, dhe nisjes për në një katund të mënjanuar nga një jetë e dikurshme dhe gjithnjë e më e largët, ky nuk kish qenë instinkti im i parë.

S’kisha ndër mend të largohesha, ndërsa atë të premte, më datë 13, u njoftuan rastet e para të COVID-19 teksa isha ulë me kolegët që punonin vonë në zyrë për ta nxjerrë lajmin. Dhe ende nuk e kisha menduar të nesërmen, ndërsa lëviznim nëpër hullijtë e imponimit të kufizimeve të reja sjellë brenda nate e që kufizonin pothuajse çdo fushë të jetës së qytetarëve.

Mirëpo, pas disa telefonatave të lemerishme – e goxha emocionuese – me familjarët e mi në Mbretërinë e Bashkuar, pasi kishin marrë paralajmërimin e ndryrjes dhe mbylljes së kufirit, tërheqja drejt rrënjëve m’u duk dërrmuese në çastin e një pasigurie të tillë gjithërruzullore.

Me pak orë të mbetura para se kufijtë të ndryheshin e me linjat ajrore që vrikthi i anulonin fluturimet, hodha dëshpërimisht ato që munda nga jeta në një çantë shpine dhe, në pikë të natës, mësyva aeroportin. Pak orë më vonë, ende i tronditur, u ngjesha në një ulëse avioni në fluturimin e fundit nga Kosova dhe vështrova teksa dritat vezulluese të shtëpisë sime të adoptuar po më zhdukeshin përposht, i pasigurt se kur do të mund të kthehesha.

Dhe qe tek isha, mes rrëzave me kodrina të një Parku Kombëtar të mënjanuar e të përthyer, në katundin e përçudshëm anglez ku isha rritur, por që nuk e kisha quajtur shtëpi tash e një dekadë. Tingujt e njohur të tallavasë e të hip-hopit që cirkonin pa turp nga trafiku i ngjeshur, u zëvendësuan nga zhaurimat e herëmbashershme të makinës kositëse të fqinjit andej poshtë luginës; ritmin e ezanit në pjesën e vjetër të qytetit e zëvendësuan ligjërime zogjsh këngëtarë që kërkonin ushqim për të vegjlit.

Pjesën më të madhe të asaj pranvere e kalova në mohim, duke ua shpalosur pak njerëzve spazmat e vendimit për t’u arratisë; sa më pak veta që e dinin, aq më lehtë do të kthehesha në shtëpinë e braktisur. Ndaj, sikur ta zbusja fajin për largimin me të parën shenjë të krizës, iu mvesha çdo aspekti të mundshëm të jetës nën ngujim atje në Prishtinë, që nga shqyrtimi i hollësishëm i kufizimeve të fundit që lidheshin me pandeminë e deri te organizimi i ahengjeve online për miqtë.

Një pjesë e kësaj nënkuptonte edhe kredhjen më thellë se kurrë në punën time si redaktor në K2.0.

Tani, ndërsa me kolegët rrekeshim të kuptonim se ç’nënkuptonte kjo hallakatje e përnjëhershme për punëtorët, nënat vetushqyese dhe individët që tashmë rropateshin me shëndetin mendor, u ndodhëm duke mbuluar edhe krizën politike të njëkohshme. Meqë qytetarët qenë ngujuar nëpër banesa dhe ishin të pafuqishëm të vepronin, marrëveshjet e errëta nga aktorët lokalë, bashkë me grahmat e fundit dëshpëruese të administratës Trump në ShBA, paturpësisht rrëzuan “Qeverinë e shpresës” të sapozgjedhur në Kosovë.

Zemërimi, mosbesimi dhe ndjenja e thellë e padrejtësisë që ndaja me miqtë dhe kolegët në Kosovë ishin vështirë të pajtueshme me botën e qetë dhe të avashtë në të cilën banoja fizikisht. Në dhomë, gjatë video-thirrjeve, flisja për rrëzimin e qeverisë dhe grushtin e shtetit, ndërsa jashtë dritares, nën shoqërimin e biskotave të sapopjekura, diskutoheshin sythat e aguliçeve ose mbyllja e kafenesë së katundit.

Mund të ketë pasë tek-tuk llafe për Shëndetin e Kryeministrit Boris Johnson ose për një tjetër kontratë urgjente të dyshimtë, lëshuar ndonjë dosti të ndonjë ministri, dhe dështimi i gjithëpranishëm pas Brexit-it pashmangshëm vërtitej diku poshtë sipërfaqes. Megjithatë, shumicën e kohës e bllokoja këtë zhurmë, duke e parë si të imët kundrejt çështjeve shumë më të ngutshme në shtëpi, në Kosovë. 

Këmbëngulja që miqtë në Prishtinë të më nxirrnin jashtë – përmes telefonave – nëpër ballkone çdo mbrëmje, për t’iu bashkuar protestave të natës ndërsa qytetarët cakërronin tenxheret, fëlteret ose çkado që t’u binte në dorë, për ta shënuar kundërshtimin përballë rrëzimit tinëzar të pushtetit. Ndërkohë, një herë në javë, dilja në rrugën e përparme bashkë me të gjithë fqinjët, për t’i duartrokitur gjithë mirësjellje punonjësit e palodhshëm shëndetësorë britanikë, ndërkohë që numri i rasteve, i vdekjeve dhe i shtrimeve në spitale po rritej me ritme alarmante.

Në ato çaste të solidaritetit të parashkruar kombëtar, ishte e vështirë të mos i mërija njerëzit rreth vetes, që rreshtoheshin anëve të rrugës së përbërë kryesisht nga shpi të veçuara dhe njëkatëshe, të gjitha të rrethuara bukur nga kopshte të stërndrequra. Të gjithë edhe mund të përballeshim me të njëjtën pandemi, por ç’dinin ata për frikën ekzistenciale me të cilën përballeshin të afërmit e mi, tashmë të shkëputur kushedi deri kur në tjetrën anë të kontinentit? Pandemia mund t’u ketë sjellë pasiguri në jetë këtyre fqinjëve, por ç’ishte një grimë pasiguri në mes të atij luksi aq të dukshëm?

Refuzimin që ia bëja rrethinës e shtriva edhe mbi bukurinë e mjedisit natyror të përkorë rreth vetes. Si mund ta meritonte një vend, që kaq pak i bëhej vonë për pjesën tjetër të botës, të ishte kaq mahnitshëm i përkryer me shtigje të lashta gjarpëruese, bollëk lulesh pranverore dhe gjelbërim të harlisur krejt kah rrok syri? Si mundej një vend, që gëlonte nga jeta e pafundme, të shkëputej aq shumë nga ata që vërtet vlerësonin ç’do të thoshte me qenë gjallë?

Duke mos dashur ta pranoja konformitetin e rehatshëm vendor dhe i pazot për të bërë gjë ballas padrejtësisë, iu përvesha një aksioni natën vonë në përpjekje për t’i tundur gjërat. Kisha bërë çmos që t’i ruaja energjitë në muajt e parë të pandemisë në Britani, duke mos bëzajtë teksa qeveria konservatore keqmenaxhonte reagimin, fillmisht duke e shpërfillë kanosjen, pastaj duke e nënvlerësuar, para se përfundimisht të ngatërrohej në një varg veprimesh kaotike dhe shpesh katastrofike. Por, pas një shembulli veçmas të shpifur të krahmbajtjes, hipokrizisë dhe pandershmërisë, bëra posterin tim me deklarata sfiduese mbi “të vërtetën”, “besimin” dhe “demokracinë” dhe u përvodha nëpër terr për t’i ngjitë anoniminisht kopjet nëpër fshat.

Megjithatë, me kalimin e kohës, ndërsa kaloja nga posteri që zbehej ngadalë në dritaren e kabinës së telefonit gjatë shëtitjeve të mia ditore, nisa të hetoja njëfarë ndjenje shqetësimi rreth kësaj. Jo se ndjenjat rreth çështjeve që po protestoheshin më kishin ndryshuar – nuk ishte kjo. Por në një bashkësi të vockël e ngusht të lidhur si kjo, ku çështjet e “të vërtetës” dhe “besimit” ishin përvoja të jetuara që ndërlidhnin njerëzit nga të gjitha sferat e jetës, vrisja mendjen nëse kjo ishte vërtet mënyra e duhur për ta përdorur zërin.

Kisha mësuar nga puna e mbulimit të protestave, bisedave dhe diskutimeve, se sfidimi parimor e kishte vendin e vet. E ndërsa gradualisht nisa të përfshihesha me një numër çuditërisht të larmishëm fqinjësh përreth, m’u kujtua se dialogu dhe dhembshuria janë po aq të rëndësishëm për ta ndikuar ndryshimin – pa këto, bllokohemi brenda fluskave tona dhe nuk ia dalim të shohim se shumica dërrmuese po e bëjnë atë që munden në mënyrën e vet.

Me kryeneçësi besoja, sapo qeshë kthyer, se katundi i fëmijërisë nuk kishte më kurrgjë për të më mësuar. Megjithatë, në mënyrën e vet të veçantë, çdo shtëpi lë gjurmët e veta.