Qedomir Jovanoviqi, lideri i Partisë Demokratike Liberale të Serbisë, tani është në dekadën e tretë të angazhimit të tij në politikë. Ai ishte një prej figurave që udhëhoqën protestat e studentëve kundër Slobodan Miloseviqit në vitet 1996-97. Më vonë, në vitin 1997, ai u bë pjesë e Partisë Demokratike Serbe, parti kjo që kritikonte haptas Miloseviqin; kur ai u rrëzua në vitin 2000, në atë që njihet si Revolucioni i 5 tetorit, Jovanoviqi u zgjodh si deputet.

Jeta politike e Jovanoviqit ka qenë përplot me probleme për shkak të besimeve të tij, veçanërisht mbështetjen e tij të hapur për pavarësinë e Kosovës. Atë e kanë kërcënuar me vdekje disa herë; në vitin 2001, ai i mbijetoi një atentati kur u aktivizua një bombë në veturën e tij.

Jovanoviqi ishte mik i mirë i Zoran Gjingjiqit. Iu mbushën sytë me lotë kur i kujton fjalët e ish-Kryeministrit, pasi edhe ai i kishte mbijetuar një atentati në shkurt të vitit 2003: “‘Ata nuk dinë si të na vrasin’”. Vetëm një muaj më vonë, Gjingjiqi nuk e pati fatin e njejtë pasi politikani properëndimor dhe progresiv u vra.

Jovanoviqi njihet për rolin e tij në negociatat që u mbajtën në shtëpinë e Miloseviqit në vitin 2001. Nëpërmjet këtyre negociatave u mundësua dorëzimi i diktatorit serb në Tribunalin e Organizatës së Kombeve të Bashkuara për krime të luftës në Hagë. Në vitin 2005, pasi u nda nga Partia Demokratike, ai e themeloi Partinë Liberale Demokratike.

Megjithatë, politikani 47-vjeçar, i cili studioi dramaturgjinë, pendohet që familja e tij – tri vajza dhe një djalë – duhet t’i vuajnë pasojat e përfshirjes dhe të besimeve të tij politike.

“Në Beograd kurrë nuk udhëtoj në të njejtën veturë me ta, kurrë nuk endem rrugëve me fëmijët e mi, e kurrë nuk i shetis pranë lumit”, thotë ai.

“Ndonjëherë mendoj se jam prind shumë i keq sepse të gjithë fëmijët e mi jetojnë me polici [të mbrojtur nga policia]. Djali im tani është 13-vjeçar dhe ka të dashur. Kur shkon në kinema, policia shkon me të. Ai më thotë ‘Të lutem, më ndihmo. Dua të jem i vetëm me të dashurën time’. Kur i them se nuk ka mundësi për shkak se ‘as unë nuk jam vet’, ai më thotë, ‘po, por ti ishte vet kur ishe 13-vjeçar…’”.

Megjithatë, këto rrethana nuk e kanë shtyrë Jovanoviqin t’ia kthejë shpinën politikës, të cilën ai ngurron ta dallojë nga jeta e tij private. “Nuk e kam atë ndjesinë se merrem me politikë. Kjo është mënyrë e jetesës për mua”, thotë ai me sinqeritet, duke ngulur këmbë se pavarësisht të gjitha bezdive dhe anëve negative, ai do të vazhdojë ta sfidojë politikën konvencionale në Beograd.

Foto: Boris Firicki.

K2.0 zhvilloi një intervistë të hollësishme me Jovanoviqin gjatë së cilës lideri liberal foli për të kaluarën, pajtimin dhe qasjen që duhet ta ndjekë Kosova dhe Serbia para se t’i bashkohen BE-së.

K2.0: Dua të filloj me një pyetje të përgjithshme për rrezikun që i kanoset demokracisë dhe vlerave liberale nëpër botë, dhe ndoshta përgjigjia juaj mund të reduktohet në një nivel më lokal. Çfarë ju motivon të vazhdoni me promovimin e vlerave liberale?

Qedomir Jovanoviq: Sepse jam njeri. Ne duhet të punojmë për ndryshim dhe të mos dorëzohemi. Dhe sigurisht se jam optimist, sepse çfarë zgjidhje tjetër ka për mua dhe të gjithë neve? Nëse nuk kemi kapacitet ta kuptojmë sa duhet njëri-tjetrin, për mua kjo nuk është e mjaftueshme për ta përçuar mesazhin se nuk jemi të vetëm. Detyrë e imja është ta bëj më të mirën për të gjetur një qasje të përbashkët dhe për të punuar për këto ide.

Keni qenë në politikë për një kohë të gjatë. Ishit një prej figurave udhëheqëse në protestat e studentëve kundër regjimit të Miloseviqit në vitet 1996-97 dhe ishit bashkëpunëtor i afërt i Kryeministrit Zoran Gjingjiq para se ta vrisnin. A keni ndier ndonjëherë frikë për shkak të kohërave të ndërlikuara nëpër të cilat keni kaluar?

Sigurisht se po, por nuk ishte gjithmonë për zgjedhjet e mia. Thjesht rrethanat ishin ashtu, dhe nuk kam të drejtë të flas për këtë në jetën time.

Rreth meje ka shumë persona të cilët kanë probleme më të mëdha se unë. Dhe nuk je fisnik nëse merresh me problemet e tua e i injoron problemet e të tjerëve. Po, sigurisht se të jesh në lëkurën time është barrë dhe është e frikshme. Vuaj nga plagët e së kaluarës, po çka të bësh? Fati im nuk është shumë më i ndryshëm se ai i miliona qytetarëve të tjerë të cilët kanë jetuar jetë të tmerrshme dhe janë përballur me këto probleme. Sidoqoftë, jetën time e zgjodha unë.

Ju keni qenë veçanërisht të zëshëm për çështjen e Kosovës.

Ta them të vërtetën, ne nuk dimë gjë për Kosovën. Kam kaluar shumë kohë në Kosovë. Gjatë viteve të ‘90-a, kam kaluar kohë me Fehmi Aganin dhe kam folur me Azem Vllasin, Shkelzen Maliqin dhe Ibrahim Rugovën. Doja ta kuptoja Kosovën. Udhëtova dhe kalova kohë aty në vitin 1994, prej shkurtit deri në prill – shkoja çdo vit. Nuk mund të kuptoja çfarë po ndodhte aty para se ta vizitoja vet.

Para se të vizitoja, ishte sikur gjithçka po ndodhte në Argjentinë apo Pakistan. Jetonim së bashku por nuk e njihnim njëri-tjetrin, sepse nuk kishim kontakt. Nuk e kuptoj as tash se si është e mundur të jetë normale kjo mungesë e kontaktit me Kosovën, me shqiptarët. Sot nuk dimë asgjë për njëri-tjetrin, për familjet tona. Jemi krejtësisht të huaj.

Dhe flasim për dëshirat për të hyrë në Europë, kur nuk e njohim njëri-tjetrin. Nuk e njohim Europën, sepse nuk e njohim vetën… e vërtetë është se as BE-ja nuk e kupton veten.

Pse jeni ithtar i pavarësisë së Kosovës? Jeni zë i rrallë në politikën serbe që flet haptas për të drejtën e Kosovës për pavarësi. Pse?

Sepse është e vërtetë. Realitet. Si mund të them diçka tjetër kur ky është realiteti? Nuk ishte synimi im. Më beso, shumë më i kënaqur do të isha me ndonjë skenar tjetër – të jetonim së bashku në një demokraci me shumë kultura dhe shumë religjione. T’i ndanim vlerat tona të përbashkëta dhe të silleshim ndryshe me njëri-tjetrin. Por si është e drejtë e imja në këtë situatë që të them diçka tjetër, ose ta injoroj realitetin e ndodhive para dhe pas viteve të ‘90-a?

Unë isha në Prishtinë në vitin 2005, dhe atëherë thashë se Kosova duhet të jetë e pavarur, por të mos i bëjë gabimet e njëjta që i kemi bërë ne. Mos ta luajë rolin serb në realitetin e ri. U thashë: ‘Të flasim për karakterin e Kosovës, a është shtet i qytetarëve apo shtet kombëtar? Të flasim për të drejtat e njeriut, demokracinë dhe liritë civile’.

Pse nuk i ndajnë me ty këto mendime politikanët e tjerë në Serbi? Ndoshta keni humbur shumë vota për shkak të qëndrimit tuaj ndaj Kosovës.

[Guido] Westerwelle, dikur ministër i jashtëm i Gjermanisë, më pati thënë: ‘Më dëgjo o burrë, ti je i çmendur. Me idetë e tua do t’i kishe humbur zgjedhjet në Gjermani, e lëre më në Serbi’. Por nuk kam mendësi tjetër. Nuk kam të drejtë ta rrezikoj mënyrën e të menduarit.

Sot ndoshta nuk kam 30-përqindëshin e votës, por ku është Miloseviqi sot? Në vitin 1989 ai ishte hero në Gazimestan. Ku është Vojislav Koshtunica sot? Ku është Boris Tadiqi sot?

Ata nuk janë askund aktualisht, por Vuçiqi është këtu. Ai ka lidhje të afërta me të kaluarën dhe është duke mbizotëruar në skenën politike në Serbi. Pse e mbështesin?

Atë nuk po e mbështesin për shkak të çështjes së Kosovës. Atë e mbështesin për shkak se në Serbi, si në shoqëritë e tjera në të cilat qytetarët janë të pakënaqur, banorët gjithmonë kërkojnë justifikim të mirë. Pse? Sepse Koshtunica e kishte gabim, Tadiqi e kishte gabim, e pastaj vijnë njerëz si Vuçiqi dhe premtojnë gjithçka. Këto marrëdhënie ndërmjet politikanëve dhe popullit nuk ekzistojnë vetëm në Serbi.

Serbët nuk mund ta kuptojnë kur Vuçiqi u thotë serbëve ta votojnë Thaçin apo Haradinajn. Jemi duke folur për demokracinë në një botë pa demokraci.

Të flasim për partinë që ju e udhëhiqni, Partinë Liberale Demokratike. Prej kur është themeluar, nuk ka fituar një pjesë të madhe të votës. Sot i keni vetëm pesë deputetë në parlamentin serb nga gjithsej 250. Jeni përballur me vështirësi në përpjekje për ta tejkaluar pragun e 5-përqindëshit në zgjedhjet e kaluara. Pse mendoni se shoqëria serbe e ka të vështirë t’i përvetësojë vlerat liberale? Apo ndoshta ju nuk keni arritur t’i bindni ata për besimet tuaja?

Sepse kjo nuk është çështje e opinionit. Për shembull, kur flasim për BE-në, të gjithë në Serbi janë në favor të rrogave të mira, pushimeve në gusht, ndeshjeve ndërmjet Manchester United-it dhe Chelsea-it. Nëse Europa është e tillë, ne jemi europianët më të mirë. Por nëse flasim për sundim të ligjit, institucione të fuqishme dhe pajtim, në fakt shoqëria ime kurrë nuk ka pasur mundësi t’i kuptojë këto nocione dhe tema të tjera. Është dobësi e jona. Për shembull, nëse flasim për Kosovën… kur flas unë në Kuvend, të gjithë deputetët heshtin. Unë nuk kam ushtri mbrapa. Jam i vetëm, por armë e kam të vërtetën.

Por a mendoni se do të fitonit më shumë vota po ta përdornit termin “Kosova është Serbi?

Sot, jo. Ndoshta disa politikanë të tjerë, por unë nuk mundem. Më besoni, jam si djall për ta. Dhe po të pretendoja se jam bërë nacionalist, nuk do të më besonin.

Por a e dini pse kam besim në shoqërinë serbe? Sepse realisht, shoqëria ime gjithmonë e din kur e ka gabim.

E keni fjalën për çështjen e Kosovës?

Dhe rolin tonë në të – që është gabim.

Po pse pra nuk ka ndryshime të dukshme në politikat në lidhje me Kosovën?

Sepse realiteti në të cilin po jetojmë është realitet i pas së vërtetës: ‘Kosova është e pavarur, ani çka? Unë zgjedh të jetoj në gënjeshtra të mëdha. Pse të jetojmë me të vërtetën?’ Kjo është logjika e politikanëve serbë.

Prapa kamerave, secili politikan serb më thotë se e kam mirë. Në ditët tona, çdo qytetar serb me logjikë të shëndoshë thotë se e kam mirë për këtë çështje, dhe në fund vetëm vazhdojmë kështu, duke humbur kohë.

Çka është e vërteta e së kaluarës për të cilën po flisni?

Ne nuk i kuptuam ndryshimet. Ne gjithmonë udhëtuam me realitetet tona të së kaluarës. Ne e krijuam një shtet kombëtar në një kohë kur duhej ta krijonim një demokraci moderne të shekullit XX. Ne jetojmë me një mendësi të mesjetës sa i përket Kosovës. Ne flasim për manastire e kisha në Kosovë, por nuk jemi shoqëri e krishterë. Ne nuk kemi ndjenja dhe ndjesi për jetën. Si është e mundur të flasim, për shembull, për religjionin, pa kurrfarë ndjesie për jetën? Për paqen? Ja ku është realiteti jonë.

Foto: Boris Firicki.

Në mendjet tona gjithmonë kishte probleme. Vllasi ishte problematik. Pas Vllasit, Rugova ishte problematik. Por ndonjëherë dëgjon njerëz që thonë: ‘Vllasi ishte më i mirë se Rugova’, ‘Rugova ishte më i mirë se Thaçi’, dhe sot, ‘Thaçi është më i mirë se Kurti’. Nesër nuk e dimë se kush do të jetë më i mirë.

Pra ju besoni se është e vështirë të ndërtohet e ardhmja pa u marrë me të kaluarën?

Si është e mundur të besojmë në paqe pas luftërave të viteve të ‘90-a, nëse nuk kemi reaguar ndaj pyetjes: ‘pse ndodhi e gjithë ajo?’

Thaçi dhe Vuçiqi nuk kanë kohë për të folur për të kaluarën tonë, ato që ndodhën para 100 viteve, 50 viteve, apo gjatë periudhës së Miloseviqit. Albin Kurti ka kohë, e vërtetë është.

Por e kemi dëgjuar Presidentin serb që pas zgjedhjeve parlamentare në Kosovë tha se e mbështeti vendimin e Listës Serbe për ta mbështetur qeverinë Haradinaj për shkak se ishte alternativë më e mirë se dhënia e mbështetjes për Albin Kurtin. Si reagoni ndaj kësaj?

E din si është? Vuçiqi tha se duhet të votojnë për Haradinajn sepse është zgjedhje më e mirë se Albin Kurti. Megjithatë, unë e kam njohur Kurtin për një kohë të gjatë dhe e di se ai është më i mirë se të tjerët.

Por politika është politikë. Sigurisht se ai duhet ta shpjegojë. Haradinaj është kriminel i luftës, sipas gjykatave tona. Gjykata jonë e akuzon atë, dhe në fund Lista Serbe voton për Haradinajn. Vuçiqi duhet ta luajë këtë rol. A mund ta përfytyroni sikur Vuçiqi të thoshte ‘OK, lirojeni’ kur Haradinaj u arrestua [në Francë] para dy muajve?

Të vazhdojmë të flasim edhe pak për Vuçiqin. Ai nuk ju sulmon juve. E kam fjalën se, me sa duket, ju nuk paraqitni ndonjë rrezik për Vuçiqin si opozitë.

Sepse në një farë mënyrë ai më respekton.

Pse mendoni kështu?

Ndonjëherë, jam i sigurtë se ai nuk mund ta kuptojë si është aq e lehtë për mua ta mbështes në një situatë të caktuar.

Pse duhet ta mbështetni dikë të fuqishëm si Vuçiqi?

Për shembull, kur e nxiti Listën Serbe për të votuar për Haradinajn, unë thash OK. Duhet ta bëjnë.

Por më parë kishit thënë se nuk është ide e mirë. A nuk është pak kontradiktore kjo?

Jo. Për mua nuk është ide e mirë që të përdoren serbët e Kosovës si vegël në politikë, qoftë komuniteti ndërkombëtar, Haradinaj apo Thaçi.

Si e shihni rolin e Listës Serbe në Kosovë?

Lista Serbe është instrument i qeverisë së Serbisë. Por ka një shpjegim: Nëse themi në Bruksel se ‘ne nuk kemi kontroll mbi serbët në Kosovë, dhe ata e kanë demokracinë e tyre, dhe nëse doni të flisni me ta, flisni me përfaqësuesit e tyre në Kosovë’, ata do të përgjigjeshin, ‘mos bëni shaka’. Kjo nuk është situatë e mirë.

Foto: Boris Firicki.

Ju [Kosova] keni nevojë për serbët në jetën politike. Ata kanë përgjegjësi të kujdesen për të ardhmen e tyre. Nëse ne i kontrollojmë nga Beogradi, ata nuk do të integrohen kurrë në shoqërinë kosovare. Çfarë të drejte kemi ne që të flasim në emër të tyre? Si mund të jem unë aq i guximshëm sa të kujdesem për realitetin kosovar nga Beogradi? Unë jetoj në Beograd, jo në Prishtinë, jo në Mitrovicë, jo në Graçanicë e në Shtërpcë. Çfarë të drejte kam të flas për privatizimin e Brezovicës? Ata janë vetëm vegël dhe asgjë më pak – si në epokën e Miloseviqit.

Me këtë qasje, integrimi është i pamundur. [Është sikur] ne nuk mund të ekzistojmë pa armiqtë tanë. Vuçiqi vazhdon të na flasë për armiq në vend se për synimet tona. Ne duhet të flasim për synime, jo për armiq. Vuçiqi mendon se mund të flasë për Kosovën si rast i hapur. Kosova është punë e kryer, dhe ne duhet të mendojmë për atë se si mund t’i ndihmojmë Kosovës dhe vetes për të ecur përpara.

E serbët e Kosovës?

Jo. Kosovës – vetëm Kosovës. Nëse jemi OK me Kosovën, jemi OK me serbët e Kosovës. Nëse kujdesemi vetëm për serbët e Kosovës, në fakt veç do t’i sakrifikojmë ata.

Qëndrimi juaj do të thotë se nuk e mbështetni Asociacionin e Komunave me Shumicë Serbe në Kosovë. Çfarë qëndrimi keni sa i përket kësaj?

Jo, nuk e mbështeti sepse e rrezikon të ardhmen e Kosovës. Është shenjë që tregon se ne nuk kemi mundësi të jetojmë së bashku si qytetarë në të ardhmen, por se duhet të ndahemi. Serbët e Kosovës duhet të integrohen plotësisht. Nuk është e lehtë, e di, për shkak se e kaluara jonë është plot gjakderdhje. Duhet të jemi më të përfshirë në krijimin e paqes. Por nuk mund të jemi përherë në këtë tren vdekjeprurës – duke e vrarë e duke e shkatërruar njëri-tjetrin.

Vuçiqi thotë se është i interesuar t’i mbrojë të drejtat dhe jetët e serbëve të Kosovës. Si ju duket kjo qasje dhe si do t’i zhvillonit ju politikat karshi Kosovës?

Ne e kemi këtë detyrë, por unë nuk mund t’i mbroj serbët në Graçanicë me ‘Putin-mix’. Mund t’i mbroj vetëm nëpërmjet bashkëpunimit me ju shqiptarët. Këtu dallojnë qasjet tona.

Pse po e përmendni Putinin këtu?

Është pjesë e frymës dhe e historisë sonë, gjetja e përgjigjeve për inferioritetin tonë. Për shembull, kemi ndonjë rrëfim për Luftën e Dytë Botërore, dhe një këngë të mirë, “Stojanka Majka Knezopoljka’. Nëna është Stojanka, por më shumë se për nënën, Skender Kulanoviqi këndon për gjyshen, Rusinë. E kemi nën lëkurë. të gjithë miqtë e mi më të vjetër po më thonin se duhet ta kuptoj këtë narracion.

A keni frikë nga ndërhyrja e Rusisë në rajon?

Po, sigurisht. Sepse ata duan të na përdorin, dhe ne jemi vegël e përkryer për një masë të re në këtë pjesë të Evropës. Ata i mbështesin forcat e nacionalizmit të të ‘90-ave. E mbështesin [Milorad] Dodikun dhe kanë qasje të tmerrshme ndaj Kosovës. Për zyrtarët në Moskë, Kosova është shtet kriminal. OK, me gjasë në Kosovë gjejmë kriminelë që janë të njëjtë me ata në Moskë. Por ideja është se shteti kriminal është turp. Por në sfond, kjo bëhet për të na shtyrë në një luftë të re, sepse çfarëdo lufte në Ballkan është e dobishme për Rusinë.

Cila do të ishte alternativa e juaj nëse, hipotetikisht, nesër bëheni Kryeministër i Serbisë? Si do t’ua shpjegoje qytetarëve të Serbisë se ‘ne duhet ta njohim pavarësinë e Kosovës’, pas gjithë këtyre viteve që kanë investuar qeveritë e ndryshme serbe për t’u thënë njerëzve se Kosova është ende djep i Serbisë.

Mendoj se duhet t’i ndryshojmë synimet e shoqërisë serbe. Për mua është e rëndësishme t’ia shpjegojmë BE-së se ata duhet të bëjnë më shumë për procesin e integrimit. OK, na jepni një rrugë të shpejtë drejt BE-së dhe NATO-s.

Në anën tjetër, nuk është e drejtë të presim që shoqëria serbe ta kuptojë pavarësinë e Kosovës. Sigurisht, nuk mund t’i ndryshojmë gjërat me metoda të Miloseviqit: një ditë kryen gjenocid në Srebrenicë e të nesërmën mundohet të zhvillojë marrëdhënie të mira fqinjësore me Alija Izetbegoviqin dhe Franjo Tugjmanin.

Duhet ta hapim rrugën për ndryshime. Një prej temave është pavarësia e Kosovës dhe kapaciteti për ta kuptuar atë.

A mendoni se shoqëria serbe ka kapacitet ta kuptojë atë? Së fundmi, Vuçiqi ka bërë përpjekje më të gjëra për një qasje më përfshirëse sa i përket çështjes së Kosovës.

Sigurisht se jo, dhe unë nuk besoj në idenë se mund ta kuptojmë pavarësinë e Kosovës veç hajt, ashtu. Nuk është e vërtetë, sepse serbët nuk dinë gjë për të. Ne nuk e kuptojmë çfarë synimi ka shoqëria serbe, jo vetëm për çështjen e Kosovës, por në përgjithësi. Sigurisht, Kosova është vetëm një prej shenjave të keqkuptimeve tona.

Nuk u përgjigjët qartë në pyetjen time hipotetike për të qenët Kryeministër i Serbisë.

Mund ta kuptoj nëse flasim për interesat tona të përbashkëta. Nuk është e drejtë ta shtyj shoqërinë time ta njohë pavarësinë e Kosovës sepse kjo do të shkaktonte konflikt për të ardhmen…

Pra, me sa po e kuptoj unë, nuk do të avokonit për njohje të menjëhershme. Apo jo?

Unë mendoj se nuk kam të drejtë ta ndaloj Kosovën në çfarëdo mënyre. Nëse ju [Kosova] doni të bëheni pjesë e OKB-së, mirë, bëhuni. Nëse doni të jeni pjesë e UEFA-s, bëhuni. Dua të luaj futboll me juve. Më mirë të luajmë futboll, se të luftojmë. Nuk jam i lumtur që nuk jeni pjesë e UNESCO-s. Për mua më mirë do të ishte ta kishim Kosovën në UNESCO, se në një vrimë të zezë.

Politikanët tanë e tregojnë fuqinë e tyre dhe na thonë ‘unë kam fuqi që ua bllokon atyre hyrjen në UNESCO’. Ideja ime është të punojmë bashkë për këto çështje. Ta hapim kufirin dhe t’i hapim së bashku perspektivat për integrim europian – pa gënjeshtra. Për mua, kjo nuk është [as] çështje.

Po pse pra të gjithë liderët si Vuçiqi the politikanët e tjerë serbë po mbështeten nga BE-ja, nëse po i bllokojnë dhe po i pengojnë marrëdhëniet e mira fqinjësore dhe po zbatojnë politika të mesjetës, siç thatë më parë? Sipas jush, pse konsiderohen ata si proeuropianë?

BE-ja nuk e ka idenë se çka po bën me ne. Kush? [Federica] Mogherini? Catherine Ashton? Kush? [Jean-Claude] Juncker?

Ata nuk kanë plan për Kosovën. Nuk e dinë se si është plani me Bosnjën dhe Hercegovinën. Si gjithmonë. I njëjti problem është tash e 100 vjet. Kemi probleme në Maqedoni, kemi probleme në Kosovë, kemi probleme në Bosnjë dhe Hercegovinë. BE-ja nuk di çka të bëjë me veten. Kur fola para disa viteve me liberalët europianë [Partia dhe Aleanca e Liberalëve dhe Demokratëve të Europës, ALDE], erdhën në përfundimin: ‘Të flasim për energji të ripërtërishme’. U thashë: ‘Jeni të çmendur! Po flisni për energji të ripërtërishme…’

…por edhe këto çështje janë të rëndësishme. Duhet të diskutohen, apo jo?

Po, energjia e ripërtërishme është e rëndësishme. Kështu më ka thënë [ish-zëvendëskryeministri i Mbretërisë së Bashkuar] Nick Clegg. Por jo, problemi është se po e humbim ndjesinë, edhe brenda BE-së, për rëndësinë e BE-së; dhe tani, pas disa viteve, po e shohim Brexit-in. Për shkak të kësaj e kemi një parti të debilëve nazistë në Gjermani, ide palidhje në Hungari, në Poloni, dhe kemi racizëm të pastër në zemër të Europës. Po e humbim luftën politike ndaj lëvizjeve politike si Five Stars, Syriza, Podemos.

Më pyetët pse BE-ja e mbështet Vuçiqin – sepse ai u mundua të ndryshonte diçka. E kemi Marrëveshjen e Brukselit dhe ai pajtohet me të gjitha që i thotë Brukseli.K