Në mesin e protestuesve e grevistëve, i shpeshtë ishte edhe minatori Luli, i cili përveç angazhimit sindikal, ishte aktiv edhe në fushatën e Eltonit. Luli vazhdonte punën në minierë dhe kur ishte në turnin e parë dhe pasi përfundonte gërmimet në minierë, pasdite niste fushatën për kryesindikalistin Eltonin duke shpërndarë fletushka, duke udhëtuar nëpër fshatra të thella të Qarkut të Dibrës, apo duke biseduar me dibranët se cila është rëndësia e zgjedhjes së minatorit deputet.

“Gjithë Qarku i Dibrës do të përfitonte nga Statusi i Minatorit’’, thotë Luli, i cili shton se miratimi i Statusit të Minatorit do vlente për gjithë Shqipërinë, pasi nga aty do mund të nisnin lëvizje tjera të punëtorëve anembanë vendit.

Pjesë e fushatës të Elton Debreshit ishte edhe Bora Mema. Aktivistja nga Organizata Politike (OP), lëvizje e majtë me baza vullnetare, ishte njoftuar me Debreshin në vitin 2019, kur minatori përmes një gazetari nga Bulqiza kërkoi mundësi takimi me aktivistët nga Tirana. Eltoni kishte parë nëpër paraqitje televizive aktivistët e OP-së dhe i kishte bërë përshtypje se ‘‘i binin gjitha partive’’. Pasi u takua me aktivistët nga Tirana, minatori u tha se donte të takonte profesorin Arlind Qori — për të cilin nuk e dinte se ishte pjesë e OP-së dhe i cili ishte në konak të Anjezës dhe Eltonit në janar të këtij viti kur Eltoni kishte vendosur të kandidonte. 

Këtu nisi marrëdhënia mes Debreshit dhe OP-së.    

“Unë më shumë isha aktive në çështjet e arsimit, por pas kësaj nisa të interesohem për problemet e punëtorëve”, kujton Mema takimin me minatorin — takim që ia shtoi angazhimin në ngritjen e zërit për punëtorët.

Organizata e themeluar rreth shtatë vite më parë ka organizuar protesta, fushata dhe peticione të shumta. Aktivistët e OP-së ishin ndër organizatorët e protestave të studentëve përgjatë dhjetorit 2018, ku mijëra studentë bllokuan Tiranën duke kërkuar, ndër tjera, përgjysmim të tarifave të studimit, përmirësim të kushteve të jetesë, përfaqësim më të madh të studentëve në vendimmarrje dhe vetting për pedagogët dhe drejtuesit e universiteteve publike. OP-ja organizoi edhe uzurpime të ambienteve të fakulteteve, kundërshtoi ashpër Ligjin për Arsimin e Lartë, i cili sipas tyre favorizonte universitetet private karshi universiteteve publike; apo fushata ku bëhej thirrje të bojkotoheshin biznese të caktuara, apo oligarkët siç u thonë ata, pasi këto biznese shtypin punëtorët.

Në përpjekje për t’i dalë në ndihmë fushatës së Debreshit, disa prej aktivistëve të OP-së u zhvendosën me banim për një muaj në Bulqizë, përfshirë edhe Meman.

‘‘Nuk është se dikush pret të marrësh banesë me qira në Bulqizë’’, kujton Mema për banesën e lirë që morën me qira në Bulqizë dhjetra aktivistë të OP-së, duke shtuar që pjesa më e madhe e fushatës së Eltonit ishte ndërtuar në pjesëmarrje vullnetare.

Kandidimi i Debreshit nën parullën ‘‘Le të flasë Dibra që të dëgjojë Tirana’’, arriti të depërtojë edhe ndërkombëtarisht e u dëgjua dhe përkrah nëpër disa shtete evropiane. Bashkimi Sindikal Ndërkombëtar — i përbërë nga 40 sindikata e unione evropiane — e pa fitoren eventuale të minatorit nga Bulqiza si një mundësi për të nisur një përfaqësim të ri politik edhe nëpër shtetet evropiane. Pastaj edhe parti politike e politikanë evropianë lëshuan deklarata mbështetëse, vizituan Bulqizën dhe sindikalistët apo mbajtën diskutime së bashku me Elton Debreshin.

‘‘Shumë i lumtur të them se në Shqipëri po formohet një lëvizje e re dhe ndryshe. Këtu është Elton Debreshi, i Minatorëve të Bashkuar të Sindikatës së Bulqizës (SMBB) të Shqipërisë. Shikoni videon e tyre dhe mbështesni luftën e tyre përkrah International Progressive”, shkruajti në Twitter Jani Varufakis, ish-ministër i jashtëm i Greqisë dhe tash në krye të partisë së majtë parlamentare greke MeRA25, the European Realistic Disobedience Front [Fronti Evropian i Mosnënshtrimit Realist].

Në përkrahje Eltonit i doli edhe Inva Halili, anëtare e Die Linke (E Majta), partia socialiste demokratike në Gjermani. Ajo ishte 15 vjeçe kur u largua nga Shqipëria për në Austri e më pas në Berlin, ku vazhdon të jetojë edhe sot. Në Gjermani u ishte bashkuar marsheve anti-fashiste që organizoheshin nga studentë apo edhe organizata politike atje. Në vitin 2019 ajo vitizoi vendlindjen Peshkopinë pas 17 vitesh pa qenë në Shqipëri.

Sipas Halilit, kandidimi i Eltonit është i rrallë pasi ai nuk është pjesë e “pazareve politike’’, qoftë të PS-së në njërën anë, apo PD-së e LSI-së në anën tjetër. Për të, përkrahja që i vinte minatorit lidhej me angazhimin sindikal të dy viteve të fundit të Debreshit.

‘‘Është sindikata më e njohur në Shqipëri dhe kjo i shtoi mbështetjen’’, thotë Halili. 

‘‘[Dhe] programi i fushatës kishte për qëllim përmirësimin e të drejtave shoqërore dhe sociale”.

Eltoni, përkrahje i kishte ardhur edhe nga Kosova, gjë që e kishte çuditur paksa.‘‘Babait [minator] i pëlqente tej mase përkrahja që vinte nga Kosova’’, thotë duke buzëqeshur Elton, teksa kujton vizitat dhe përkrahjet përgjatë prillit nga sindikalistë të minierës së Trepçës, KEK-ut e KEDS, apo sindikalistëve shqiptarë nga Zvicra.

Mirëpo, përtej mbështetjes nga jashtë, për Alfred Bushin nga Instituti për Kritikë dhe Emancipim Shoqëror, kandidimi i Debreshit ishte një domosdoshmëri historike dhe ‘‘vendim kolektiv e personal për ta ndërprerë historinë si përsëritje e shtypjes dhe shfrytëzimit të të shumtëve nga dora e një pakicë’’. Ai thotë se interesat jetësore e politike të Debreshit janë të lidhura ngushtë me ato të shtresës nga ai vjen, një shtresë e shfrytëzuar për kohë të gjatë.

‘‘Ai nuk shfrytëzohet dhe nuk vuan vetëm si minator, por edhe si banor i një fshati, të cilit duan t’i marrin pyllin dhe lumenjtë; ai e vuan mbi kurrizin e tij edhe mungesën e infrastrukturës bazë, si rrugët, ujin apo dritat; ai është shfrytëzuar edhe si punëtor krahu; ai vuan dhe si bujk, të cilit nuk i ofrohet asnjë asistencë nga shteti; ai e vuan mbi vete mungesën e një spitali ku ofrohen shërbimet thelbësore; e ka pësuar personalisht pamundësinë ekonomike për t’u arsimuar”, thotë Bushi.